INLEIDING
Het is van allen tijde dat kunstenaars werden beschouwd als bohemiens, die vrijgevochten personen waren die zich afzetten tegen de gevestigde orde en die liefst hun goddelijke eigen gang gingen. Toch hebben kunstenaars zich in de loop der eeuwen steeds verenigd in kunstgenootschappen, die overigens vooral dienden om de feestvreugde nog verder te verhogen. Men kon bij deze verenigingen goed eten en drinken, want er was nooit gebrek aan feesten en drinkgelagen. Deze kunstenaarsverenigingen lieten echter ook de niet-leden volop genieten door bijzondere tentoonstellingen te organiseren en door vele kunstboeken en – mappen uit te geven.
Het Dordtse Teekengenootschap Pictura dat in 1774 werd opgericht geldt als het oudste kunstgenootschap van Nederland. Pictura bewoont nog steeds haar oorspronkelijke pand aan de Voorstraat. De leden hielden zich vooral bezig met gezamenlijk tekenen en het houden van kunstbeschouwingen. Gezelligheid was de belangrijkste drijfveer voor Pictura en haar tijdgenoten, zoals Felix Meritis (Amsterdam, 1788) en Kunstliefde (Utrecht, 1807). Deze genootschappen aten zich het beste vergelijken met de oude Rederijkerskamers, waar schrijfkunst, dichtkunst en literatuurstudie werd beoefend.
Dat veranderde met de oprichting in 1839 van de maatschappij Arti et Amicitiae in Amsterdam, die werd opgericht door de vijf vooraanstaande directeuren van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en die zich officieel ‘de bevordering van de bloei der beeldende kunst’ ten doel stelde, maar in de praktijk op de eerste plaats een belangenvereniging voor kunstenaars was. Dat was op dat moment volstrekt uniek in Nederland. Het was een opzet die aansloeg, want Arti et Amicitiae heeft niet lang gebruik kunnen maken van haar landelijke monopoliepositie.
In 1847 werd in Den Haag door een paar jonge landschapsschilders het Schilderkunstig Genootschap Pulchri Studio opgericht, die een behoorlijk vooruitstrevende beleid voerde dan de Amsterdamse partij. Vanaf het begin was er dan ook sprake van onderlinge jaloezie en rivaliteit.
Om die reden werd vanuit Amsterdam dan ook met veel argwaan gekeken naar de oprichting in 1876 van De Hollandsche Teekenmaatschappij, een initiatief van enkele leden van Pulchri Studio, waaronder Jozef Israëls (1824-1911) en H.W. Mesdag (1831-1915). Deze maatschappij had tot doel de aquarelleertechniek weer onder de aandacht te brengen. Deze techniek werd namelijk als de moeilijkste schildersvorm beschouwd, omdat eenmaal gemaakte fouten bijna niet te herstellen waren. De maatschappij organiseerde een jaarlijkse tentoonstelling om de markt voor aquarellen te stimuleren. De vereniging kende een strenge selectie, maar kende och rond 1900 als tientallen gerenommeerde leden, waaronder onder meer John S. Sargent (1856-1925) uit Londen en Antonio Mancini (1825-1830) uit Rome.
In 1885 werd in Amsterdam De Nederlandsche Etsclub opgericht, met het voorspelbare doel de etskunst weer onder de aandacht te brengen. Het initiatief werd genomen door Willem Witsen (1860-1923), die zich had laten inspireren door de Société d’aquafortistes, waarmee hij op een van zijn reizen in België contact had gelegd. Het bestuur van de nieuwe vereniging bestond uit jonge Amsterdamse kunstenaars, zoals voorzitter Antoon Derkinderen (1864-1925), secretaris Jan Veth (1864-1925) en penningmeester Willem Witsen. In de jaren 1886 t/m 1895 gaf de vereniging jaarlijks een portefeuille met etsen uit. In totaal omvatte deze portefeuille samen precies 100 bladen van 28 verschillende grafici, waaronder een oudere grootheid als Jozef Israëls, maar vooral veel jonde kunstenaars, zoals Marius Bauer, H.J. Haverman, Floris Verster en Willem de Zwart.
In de jaren daarop ging de specialisatie van de belangenverenigingen steeds verder. In 1904 werd de Nederlandsche Vereeniging voor Ambachts- en Nijverheidskunst (VANK) opgericht, in 1912 zag de Vereniging ter Bevordering van de Grafische Kunsten, kortweg De Grafische genoemd) het levenslicht en in 1918 volgde de Nederlandsche Kring voor Beeldhouwers (NKvB), die in 1919 haar eerste tentoonstelling hield in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
De komende tijd zullen deze verenigingen en hun belangrijkste leden hier besproken worden.
MUIZENEST 
Leuk deze informatie! Arti et Amicitiae vierde onlangs uitbundig haar 175 jarig bestaan.
Arti.nl geeft nog steeds een prachtig onafhankelijk Kunst Magazine uit uit.
Geheel gemaakt door Beeldende Kunsetnaars.
Gratis in druk en online te downloaden: http://www.denieuwe.nl
LikeLike