MARINUS GERARDUS TETAR VAN ELVEN (1)
Marinus Gerardus Tétar van Elven werd op 20 januari 1803 te Amsterdam geboren. Hij was de oudste zoon van Henri Louis van Elven, die hoofdcommissaris was bij het departement van Binnenlandse Zaken en aan het hoofd stond van een familie van kunstbeoefenaars. Jean Baptist, de tweede zoon, werd beroemd als graveur en schilder. De jongste zoon Paul Constantin Dominique, opgeleid in de graveerkunst, verwierf bekendheid met zijn schilderkunst. Martinus Gerardus was echter minder geïnteresseerd in de beeldende kunst en hij bekwaamde zich in de bouwkunst. Ook zijn oudste zoon Henri Martin werd later architect. Deze werd vooral bekend door het monument voor de volksgeest van 1831 op de Dam te Amsterdam, beter bekend als “Naatje” (1855/56, gesloopt 1914).Dit is nog maar een greep uit de kunstzinnige familie, want in de kunstgeschiedenis komen ook minder direct verwante Tétar van Elven’s voor. Martinus Gerardus trouwde met Francoise Abadie en zij kregen 15 kinderen.
Opleidingen en loopbaan
Op vijftienjarige leeftijd ging Tétar van Elven naar de Academie van Antwerpen waar hij vijf jaar verbleef en les kreeg van een aantal bekende leermeesters. Bourla onderwees hem in de bouwkunde, Van Bree en Geel in het figuurtekenen, en Herreijns in het perspectief. Tétar van Elven was kennelijk een goede leerling, want hij behaalde een aantal prijzen in de verschillende vakken van zijn opleiding. Na de Academie werd hij in 1823 benoemd tot rijksopzichter bij Waterstaat en in 1829 tot conservateur van het kanaal Pommereuil tot Antoing in Henegouwen. Na de opstand van 1830 kwam Tétar van Elven weer bij Waterstaat terecht en werd nu belast met het beheer over de Zuiderzeesche weg. In 1832 werd hij aangesteld als stedelijk architect en tevens als directeur bouwkunde aan de stadstekenschool in Harderwijk. Al spoedig echter maakte Tétar van Elven een forse promotie toen hij bij Koninklijk Besluit van 7 maart 1835 werd benoemd tot directeur (hoofddocent) bouwkunde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Amsterdam. Hij zou deze functie tot 1869 bekleden. Het is ook in deze stad waar hij de langste tijd woonde en het meeste heeft gebouwd (2). Hij heeft tweemaal, gesolliciteerd naar een betrekking bij de gemeente Amsterdam. In 1845 naar de functie van Stadsinspecteur en in 1852 naar de functie van Directeur Stadswaterwerken. Voor beide functies werd hij afgewezen.
De kunstgenootschappen
Tétar van Elven was naast zijn werk als architect en docent aan de Academie actief lid van verschillende (kunst-)genootschappen. Naast zijn betrokkenheid bij de oprichting van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, was hij, zoals hierna nog ter sprake zal komen, één van de oprichters van de kunstenaarsvereniging Arti et Amicitiae. Verder was hij van 1846 tot 1851 lid van de afdeling Bouwkunde Vierde Klasse van het koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten. Op 9 september 1839, op de opening van het nieuwe gebouw van Artis, opperde Tétar van Elven het idee om een kunstenaarsvereniging op te richten. Als beoefenaren van de natuurwetenschap er in geslaagd waren om door particulier initiatief een dierentuin tot stand te brengen, dan zouden beoefenaren van de beeldende kunst ook een eigen instelling op kunnen richten. Het idee van Tétar van Elven werd goed ontvangen door de overige directeuren van de Rijksacademie van Beeldende Kunsten en er werden concrete plannen gemaakt. Er werd besloten om op drie december een oprichtingsvergadering te houden in “De Karseboom” te Amsterdam. De vijf directeuren van de Academie: Jan Willem Pieneman, Andre Benoit Barreau Taurel, Jan Adam Kruseman, Louis Royer en Martinus Gerardus Tétar van Elven werden zo de oprichters van Arti et Amicitiae. De naam Arti et Amicitiae werd gekozen als waardig tegenhanger van Artis Natura Magistra, de vereniging welke hun geïnspireerd had tot de oprichting. Tétar van Elven speelde ook daarna nog een belangrijke rol in de geschiedenis van Arti. Hij was namelijk verantwoordelijk voor de eerste verbouwing van de behuizing van de vereniging te Amsterdam, waarbij hij de beroemde kunstzaal realiseerde. Na deze verbouwing werd Tétar van Elven benoemd tot bouwcommissaris, waarbij hij verantwoordelijk was voor de bouwkundige situatie van het gebouw en de bijbehorende eigendommen.
Eclecticisme
De gebouwen Tétar van Elven zijn zeer divers van stijl, al vallen ze met recht in te delen bij het eclecticisme. Deze stijl, waarvan de naam afgeleid is van het Griekse woord voor uitkiezen, wordt wel gedefinieerd als de toepassing van ornamenten uit allerlei stijlen en landen, die samen met nieuw bedachte details worden verwerkt tot een geheel nieuwe karakteristiek negentiende-eeuwse bouwstijl, waarin soms rijkelijk gebruik wordt gemaakt van gietijzer. Al in de jaren veertig werkte Tétar van Elven in deze stijl, waarmee hij één van de eersten was in Nederland die dit deed. Vooral in het begin van deze eeuw werd er schamper gedaan over het eclecticisme en het werd gelijk geassocieerd met fantasieloosheid en wansmaak, de typische kwalijke eigenschappen van de negentiende eeuw. Tétar van Elven paste de stijl van de ontwerpen aan, aan de opdrachten en zocht zo telkens weer naar een juiste oplossing. Juist het eclecticisme leende zich, door het ontbreken van strenge regels, goed voor het maken van unieke, naar de situatie aangepaste ontwerpen. Door het creatieve gebruik van de verschillende ornamenten is Tétar van Elven samen met Cornelis Outshoorn, W.N. Rose, J. De Greef en A.N. Godefroy één van de belangrijkste vertegenwoordigers van deze stijl.
MUIZENEST 
Ik kijk nu al uit naar deel 2.
Nieuwsgierige groet,
LikeLike
Dag Rob. Morgen deel 2 en overmogen het derde deel.
LikeLike
U heeft een moeilijk onderwerp uitgekozen, maar boeiend om het te lezen.
LikeLike
Pingback: JAN ADAM KRUSEMAN | MUIZENEST