DE KUILENBURGSE SPOORBRUG – 1868

De Kuilenburgse spoorbrug is een spoorbrug over de Lek bij Culemborg. De eerste brug werd gebouwd tussen 1863 en 1868, bij de aanleg van de Spoorlijn Utrecht – Boxtel die ook bekendstaat onder de naam Staatslijn H. Deze spoorlijn is bij wet aangelegd op kosten van de Staat. Hiertoe werd in 1860 een besluit genomen. De bouw van de spoorlijn en het ontwerp van de brug was in handen van ingenieur Gerrit van Diesen. Deze eerste brug was een heus industrieel bouwwerk: om de scheepvaart niet te hinderen kwamen er geen pijlers in de rivier, daarom kreeg de hoofdoverspanning een lengte van 157 meter, bij de opening in 1868 was dit de langste overspanning in Europa. De bouw van deze brug betekende een doorbraak voor de bouw van spoorwegbruggen over de grote rivieren in Nederland. Gesterkt door dit succes durfde men de bouw van de Moerdijkbrug aan; deze werd geopend in 1872. De oude draaibrug bij Westervoort werd in 1901 vervangen door een nieuwe brug die sterk leek op de Kuilenburgse spoorbrug.

De eerste brug was berekend op twee sporen, hoewel de Staatslijn oorspronkelijk maar enkelsporig was. Het spoor lag daarom ook in het midden van de brug. Het spoor werd opzij geschoven tijdens de Tweede Wereldoorlog. De bezetters hadden vervolgens houten planken neergelegd, opdat er ook met wegvoertuigen overheen gereden kon worden. Hoewel de Duitse bezetters wel explosieven hadden aangebracht bij en op de brug zijn deze niet, zoals bij veel andere bruggen tijdens de Duitse aftocht, tot ontploffing gebracht. Zodoende was de brug bij Culemborg één van de weinige grote Nederlandse bruggen die de Tweede Wereldoorlog nagenoeg ongeschonden hebben overleefd. In 1983 is de brug gesloopt en vervangen door een moderne stalen boogbrug, met aanbruggen van beton. Een klein deel van de oorspronkelijke brug is als monument naast de nieuwe brug geplaatst.