AAN MIJN LIJF GEEN POLONAISE

Het wordt makkelijk geroepen als iemand ergens niets van moet hebben. Het betekent iets als: ‘Niets voor mij, dat rare/ingewikkelde en/of drukke gedoe!’ Het eerste waar we aan denken bij het horen van deze uitdrukking is de sullige dans, oorspronkelijk uit Polen afkomstig zoals de Franse benaming aangeeft, waarbij de deelnemers in een sliert achter elkaar aanhossen, met de handen op de schouders van de voorgaande persoon. Oorspronkelijk was het echter een langzame Poolse dans in driekwartsmaat, maar die oorspronkelijke betekenis van de dans lijkt definitief verloren te zijn gegaan. Dat inhoudsloze gehuppel met een manntje of veertig op een al even weinig verheffend muziekje, dat kent iedereen. Een iedereen denkt ook dat de uitdrukking daar naar verwijst. Dat klopt echter niet. Volgens het Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) betekende ‘polonaise’ in het Frans ook ‘Pools kledingstuk’. Voor vrouwen was dit een strak lijfje met lange schoot, voor mannen een korte, nauwsluitende overjas. De mannen zullen met zo’n lange jas weinig problemen hebben gehad, maar voor vrouwen was het dragen van zo’n strak lijfje vaak een ware verzoeking. Al moet gezegd dat het er voor die niet-dragers erg verleidelijk uitzag (zie het voorbeeldje). Dat gold trouwens niet alleen de mannen, ook vrouwen beschrijven dit soort kledingstukken nog vaak als ‘supervrouwelijk’ en ‘sexy’. Waarmee we het zeker niet oneens hoeven te zijn. Maar terug naar degenen die vroeger tegen hun wil in zo’n strak lijfje werden geperst: van dat nauwsluitende kledingstuk stamt de uitdrukking aan mijn lijf geen polonaise en wel in de betekenis: ‘Zo’n strak ding wil ik niet aan’.