DE PANNE

De laatste jaren zijn met met regelmaat aan de Belgische kust en in de Westhoek geweest. Om preciezer te zijn in West-Vleteren waar we domicilie hebben vlakbij de abdij waar het lekkerste bier ter wereld wordt gebrouwen. Daarover een andere keer meer. Nu kun je niet van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat in de aan de abdij gelieerde kroeg zitten (al is het alleen maar omdat aan het eind van de middag gesloten wordt), maar het zou ook zonde zijn voor alle bezienswaardigheden in de streek. En dat gaat verder dan de slagvelden (slachtvelden zou een beter woord zijn) van de Eerste Wereldoorlog, waarop jaarlijks vele tienduizenden toeristen uit de hele wereld afkomen. Alle plaatsjes hebben een eeuwenlange traditie. Een ervan is De Panne, de meest westelijke plaats van België en de zuidelijkste Belgische badplaats.

De naam is afkomstig van het woord duinpan. Een pan of panne is namelijk een komvormige diepte in de duinen. In het gebied van Adinkerke (nu een deelgemeente van de gemeente De Panne) was al bewoning aanwezig in de 5e eeuw voor Christus en ook in de Romeinse en Frankische tijd woonden er mensen die aan landbouw, veeteelt en visserij deden. De naam van het dorp Adinkerke vindt men vanaf de 12e eeuw terug. De Panne zelf ontstond echter pas rond 1782, tijdens Oostenrijks bewind. Keizer Jozef II wilde de kustvisserij stimuleren, hierdoor werd door vooraanstaande burgers uit Veurne een nederzetting opgericht dat men Sint-Jozefsdorp noemde, later Kerckepanne. Het was gelegen tussen de duinen en de zee. Het kleine gehuchtje werd in 1789 een parochie van Adinkerke en werd administratief in 1799 bij de gemeente Adinkerke gevoegd. In de duinen van dit gehucht zette Leopold I, de eerste Koning der Belgen, voet op Belgische bodem. Rond 1830 erfde grootgrondbezitter Pieter Bortier ongeveer 650 ha duingrond in De Panne. Hij opende er in 1831 het eerste primitieve “Pavillon des Bains”, een ontmoetingsplaats voor Engelse en Veurnse beau monde. Jaren later bouwde hij er een eigen zomervilla. Hij leverde grote inspanningen om het kleine, wat verarmde, vissersdorpje te verbeteren. De Panne had dan wel geen haven, maar had rond 1900 toch de op een na grootste vissersvloot van de Vlaamse Kust, na Oostende. Wegens het ontbreken van een haven moesten de boten met platte bodem, de “panneschuiten”, telkens op het strand worden getrokken. In het begin van de 20e eeuw was er een project om een haven aan te leggen, maar dit kwam er uiteindelijk niet, en de vissers verdwenen geleidelijk uit De Panne.

Van een vissersdorp werd De Panne echter meer en meer een toeristische badplaats vanaf de tweede helft van de 19e eeuw. Hierdoor werd De Panne groter dan het oorspronkelijke Adinkerke. Op 5 februari 1870 was de spoorlijn De Panne – Duinkerke in gebruik genomen. Rond die tijd kwam er in de buurt van het Pavillon des Bains een eerste kursaal, enkele paviljoenen en de eerste pensions en hotels. De Panne werd kort voor 1900 grotendeels uitgebouwd naar ontwerp van architect Albert Dumont. Van de specifieke cottage-architectuur die hij hierbij hanteerde bleef o.a. de Dumontwijk goed bewaard. Op de zeedijk werden aaneengesloten villa’s in pittoreske stijl gebouwd. Vanaf 1894 werd er een paardenomnibus geëxploiteerd, die zeven jaar later al werd vervangen door een paardentram en in latere jaren door een gewone tram. De komst van het massatoerisme, vanaf de jaren 50, bracht grote veranderingen teweeg. De kustvilla’s ruimden plaats voor hogere appartementsblokken. Vooral op de zeedijk is, op enkele villa’s na, niets meer overgebleven van de oorspronkelijke bebouwing.

Dat laatste is natuurlijk een spijtige ontwikkeling, maar gelukkig is er de website De Bliedemaker, waarop José Decoussemaeker dagelijks schrijft over de gemeente De Panne en met name al het verdwenen fraais weer bespreekt aan de hand van oude ansichtkaarten. Onderstaande afbeeldingen zijn er een aardige illustratie van.