EWALD MATARÉ

Ewald Wilhelm Hubert Mataré (Aken-Burtscheid, 25 februari 1887 – Meerbusch bij Neuss, 28 maart 1965) was een Duitse kunstschilder en beeldhouwer. Hij werd bekend met expressief gestileerde mens en dierfiguren. Mataré bezocht het gymnasium in Aken, kreeg in deze tijd privéles van de beeldhouwer Karl Krauß (1859–1906) en volgde vanaf 1907 een opleiding tot kunstschilder aan de kunstacademie van Berlijn. Hij was daar aanvankelijk in de leer bij professor Julius Ehrentraut en ook enkele maanden bij Lovis Corinth. Hij was Meisterschüler van de historieschilder Arthur Kampf. In 1916 vervulde hij zijn dienstplicht maar werd reeds na enkele maanden om gezondheidsredenen daarvan ontslagen. In 1918 werd hij lid van de kunstenaarsvereniging Novembergruppe. Pas na zijn studie begon hij met beeldhouwen. Het leeuwendeel van zijn oeuvre bestaat uit diersculpturen.

In 1922 trouwde hij met de 31-jarige Hanna Hasenbäumer. Samen hadden zij een dochter: Sonja Beatrice (9 augustus 1926). Toen hij 37 jaar oud was leed hij aan hevige depressies. In 1932 werd hij professor aan de kunstacademie Düsseldorf en verhuisde naar Büderich (Meerbusch). Nadat in 1932 de nationaalsocialisten aan de macht kwamen, werd hij ontslagen. Hij kon daarna zijn kost verdienen met opdrachten van kerkelijke instituten. Het werk van Ewald Mataré dat door de nationaalsocialisten als ‘ontaard’ bestempeld werd, behoort tot de hoogtepunten van de klassiek moderne kunst in Duitsland. De belangrijkste, door een indrukwekkende drang naar helderheid in de vorm bepaalde thema’s in de kunst van Mataré zijn: het dier, het landschap en de menselijke gestalte. Zijn werkwijze wordt gekenmerkt door een intensieve dialoog met het materiaal en een grote precisie van het handwerk. Met zijn talrijke opdracht voor de openbare ruimte (bijvoorbeeld de bronzen deuren voor de Dom van Keulen en die in Salzburg of voor de Vredeskerk in Hiroshima) en door zijn werk als leraar aan de kunstacademie in Düsseldorf oefende Ewald Mataré na de Tweede Wereldoorlog grote invloed op een hele generatie van kunstenaars uit – niet in het minst op zijn belangrijke leerlingen Joseph Beuys, Erwin Heerich en Georg Meistermann.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Mataré weer aangesteld aan de kunstacademie van Düsseldorf. Hij wees een aanstelling als rector van de hand omdat er nog vele docenten werkten die ook tijdens het naziregime docent waren geweest en omdat er weinig interesse bestond voor zijn hervormingsplannen, die het ook voor 14-jarigen mogelijk moest maken met een studie te beginnen. Ook na de oorlog kreeg Mataré nog veel opdrachten van kerkelijke instanties, zo ontwierp hij bijvoorbeeld vier deuren voor het zuidelijke portaal van de dom van Keulen. Ewald Mataré nam in 1955 en in 1959 deel aan de eerste en aan de tweede Documenta in Kassel.

In 1965 stierf Mataré aan een longembolie. Zijn nalatenschap werd in de jaren jaren negentig door zijn dochter Sonja Mataré geschonken aan Museum Kurhaus Kleef, dat daarom als ondertitel draagt: Ewald Mataré Sammlung. De grote verzameling met werken van de Rijnlandse beeldhouwer, graficus en schilder wordt sindsdien voortdurend door aankopen en schenkingen uitgebreid. De nauwe relatie tussen Mataré en de stad Kleef dateert uit 1932-34 toen hij in opdracht van de stad het beeld van ‘De dode soldaat’ als monument voor de gevallenen uit de Eerste Wereldoorlog realiseerde. Het monument werd door de nationaalsocialisten in 1938 verwoest, in 1977 werden de brokstukken weer gevonden en aansluitend gerestaureerd en in 1981 voor de Kleefse Stiftskerk voor de tweede keer opgericht. Geen ander museum in Duitsland kan het facettenrijke werk zo omvattend tonen als het Museum Kurhaus Kleef. Het museum onderhoudt bovendien een omvangrijk archief dat het werk van Mataré documenteert.