MUIZENEST

Er is soms nogal wat onduidelijkheid over de manier waarop de NSDAP in 1933 aan de macht kwam. Te vaak wordt gedacht dat het begin lag bij de democratische manier waarop Hitler in 1933 aan de macht kwam en die democratie daarna direct om zeep hielp. In mijn artikel Hoe Hitler aan de macht kwam, deel 1 is ingegaan op de vraag hoe democratisch dat eigenlijk wel was. In het vervolgartikel Hoe Hitler aan de macht kwam, deel 2 is daarop diepgaander ingegaan. Maar die machtsovername kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen. Daaraan gingen jarenlang brute straatgevechten vooraf tussen de nazi’s en hun communistische en sociaal-democratische tegenstanders. Te vaak wordt die periode wat stiefvaderlijk behandeld. Dus daarop moet ik binnenkort maar eens dieper ingaan, niet alleen omdat het historisch interessant is, maar omdat er steeds akeliger historische parallellen te trekken met de huidige tijd. Op Publieke Tribune gebeurt dat alvast aan de hand van de manier waarop afgelopen weekend op gewelddadige manier de aangekondigde en toegestane demonstraties van het anti-zwartepietenfront onmogelijk zijn gemaakt.

Zo begint het fascisme

Stel je voor dat er ergens in een Oost-Europees land demonstraties tegen het regeringsbeleid zijn afgekondigd. En stel je voor dat op al die demonstraties regeringsgezinde hooligans zouden afkomen, soms na indirecte aanmoediging van de burgemeesters van provincieplaatsen. En stel je vervolgens voor dat sommige van die demonstraties afgelast worden, omdat de politie ‘de veiligheid niet kan garanderen’. Waar er wel gedemonstreerd wordt en het tot aanvallen van de hooligans op de demonstranten komt, worden die laatste door de politie afgevoerd ‘voor hun eigen veiligheid’. In zo’n situatie zouden we spreken van een ernstige schending van de mensenrechten. Amnesty zou klaarstaan om deze zware inbreuk op de rechtsstaat te veroordelen. Als het vaker zou voorkomen zou Timmermans eisen dat de EU ingrijpt.
Precies dit is wat er gisteren gebeurd is in Nederland. Door onwil, onkunde of onverschilligheid van het wettig gezag, is het straattuig gelukt het merendeel van de vreedzame demonstraties tegen Zwarte Piet die zaterdag gepland stonden te verstoren, of zelfs vooral al afgelast te krijgen. Van de achttien geplande intochten verliepen er slechts vier zonder incidenten. Bij de rest moesten de anti-piet demonstranten vluchten voor voetbalhooligans en neo-nazi’s, terwijl de politie telkens te laat of te weinig ingreep (overzicht hieronder).
Dit is een levensgevaarlijke situatie. Wat het straattuig hiervan geleerd heeft, is dat met geweld andermans demonstratie verstoren werkt. Immers, het is de politie niet gelukt om zodanig in te grijpen dat het demonstratierecht van Kick Out Zwarte Piet gerespecteerd werd. Bovendien was er na de demonstraties geen enkele reactie uit de politiek, terwijl die normaal gesproken als eerste klaar staan om zichzelf als verdedigers van de vrijheid van meningsuiting op te werpen. Enkel Jesse Klaver en John Jorritsma (burgemeester van Eindhoven) spraken zich uit tegen het geweld. Voor de rest bleef het doodstil.
Dit maakt het nog veel erger, omdat de politiek door de combinatie van aanmoedigen vooraf, halfzacht politie-ingrijpen en stilte achteraf de schijn op zich laadt dat men vrede heeft met hoe het gelopen is. Voor een politicus die het minder nauw neemt met de rechtsstaat is de verleiding om de (dreiging van) straatgeweld als excuus in te zetten immers levensgroot: op die manier ontsnap je aan de onpopulaire demonstratie, maar ligt de schuld van het verbieden ervan niet bij jou. Als een echte Pontius Pilatus kun je je handen wassen: jij bent fatsoenlijk, maar ja, die relschoppers, he? Jammer dan, volgend jaar beter.
En daar ligt het echte gevaar van de gebeurtenissen van gister: zodra het beeld beklijft dat de politiek de dreiging van straatgeweld inzet als beleidsmiddel, is de weg naar het fascisme geopend. Vergeet niet dat in Duitsland en Italië het fascisme ook begon als knokploegen die het vuile werk voor conservatieve elites opknapten, door linkse demonstraties uit elkaar te slaan. Zodra onder- en bovenwereld via zo’n een-tweetje gaan werken, kom je in een spiraal waarin de straat uiteindelijk de macht naar zich toe zal trekken. We moeten nu handelen, om te voorkomen dat dat in Nederland gebeurt.
De overheid heeft gisteren een flinke steek laten vallen, en ik wil best geloven dat dat per ongeluk gebeurd is (hoewel de blinde vlek die de politie gisteren toonde voor extreem-rechts geweld wel degelijk in een patroon past). Maar dat maakt het alleen maar des te urgenter dat de politiek zich nu uitspreekt, dat de relschoppers alsnog gearresteerd worden, en dat ze streng gestraft worden.
Als we over ons kant laten gaan, dan is het hek van de dam. Denk niet dat dit gaat eindigen met Zwarte Piet. Zodra het straattuig aan de macht geroken heeft, zullen ze meer willen. Nu is het Zwarte Piet, volgende keer is het de Gay Pride. De geschiedenis leert ons dat de brave bestuurder die dit soort eigenrichting laat gebeuren, uiteindelijk ook zelf weggeblazen wordt door het geweld dat hij heeft toegestaan of aangemoedigd.

KOZP had zeventien demonstraties aangekondigd en ook bij de landelijke intocht in Zaanstad zou gedemonstreerd worden. Op de website van het NRC Handelsblad werd zondagavond een overzicht gegeven van de diverse demonstraties en tegendemonstraties. De krant berichtte dat de intocht op veel plekken feestelijk verliep, maar dat de politie toch in verschillende steden de handen vol had aan de beveiliging van demonstranten tegen Zwarte Piet. De aangekondigde demonstraties van Kick Out Zwarte Piet hebben tot gewelddadige tegenacties geleid: naast rellen in Eindhoven en een vechtpartij in Rotterdam moest de politie ingrijpen in onder meer Den Haag en Leeuwarden. Op zaterdag werden zestien mensen opgepakt, onder wie zes relschoppers in Eindhoven. Daar kwamen op zondag tientallen arrestanten bij in Tilburg, waar een groep de demonstratie tegen Zwarte Piet wilde belagen.

In Groningen moest de politie een groep hooligans weghouden van anti-Zwarte Piet-demonstranten. Beide groepen bestonden ongeveer uit vijftig mensen. De hooligans schreeuwden racistische leuzen en er werd ook Duits gesproken. Ook dit jaar waren er demonstraties aangekondigd in Dokkum. De gemeente had twee vakken ingericht voor voor- en tegenstanders van Zwarte Piet, maar die bleven nagenoeg leeg. Ook in Leeuwarden heeft de politie moeten ingrijpen omdat de spanningen tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet uit de hand liepen. Agenten vormden een cordon tussen supporters van voetbalclub Cambuur en Kick Out Zwarte Piet. De anti-Zwarte Pietdemonstranten werden op eigen verzoek met ME-busjes naar hun auto’s gebracht. De bus van actiegroep Kick Out Zwarte Piet die onderweg was naar Den Helder werd zaterdagochtend tegengehouden door de politie bij Alkmaar. De actiegroep zou zich niet aan de afspraken met de gemeente hebben gehouden, wat KOZP ontkent. De demonstratie ging daarom niet door. Een twintigtal voorstanders van Zwarte Piet ging in Hoorn onaangekondigd protesteren tegen een anti-Zwarte Pietdemonstratie. Daarbij werd volgens de politie “geprovoceerd en geschreeuwd”. De groep werd weggeleid en vertrok uiteindelijk. De landelijke Sinterklaasintocht in Zaanstad liep volgens de burgemeester gemoedelijk, op vier plekken werd door voor- en tegenstanders gedemonstreerd. De politie hield vier personen aan. Twee voor het verstoren van de openbare orde, een voor het gooien van een steen naar een demonstratievak en een voor het niet kunnen tonen van een identiteitsbewijs. De actie tegen Zwarte Piet bij de intocht van Sinterklaas in Amstelveen is zonder incidenten verlopen. Er waren zo’n honderd demonstranten aanwezig. Volgens de gemeente Weesp was sprake van een “fijne Sinterklaasintocht”. Een kleine groep van KOZP demonstreerde met trommels en zang. De anti-Zwarte Pietdemonstranten werden in Hilversum volgens regionale media door de burgemeester weggestuurd omdat hun veiligheid niet gegarandeerd kon worden. De actievoerders zouden zijn bespuwd en bekogeld met eieren. De ME moest in Den Haag optreden om een confrontatie tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet te voorkomen. De anti-Zwarte Pietdemonstranten werden door de politie weggestuurd omdat hun veiligheid niet gegarandeerd kon worden. Een persoon werd aangehouden voor het beledigen van een politieagent. In Maassluis bleef zaterdag het door de gemeente toegewezen demonstratievlak leeg. In Rotterdam moest de politie met stokken ingrijpen bij een vechtpartij. Tegenstanders van de actie belaagden anti- Zwarte Pietdemonstranten. Twee mannen en de de leider van de anti-Zwarte Piet-demonstratie Elvin Rigters werden opgepakt. In totaal verrichtte de politie zaterdag vier arrestaties. Hoewel de intocht in Gouda volgens de politie “goed en feestelijk” verliep, werd wel een 42-jarige man aangehouden die twee slagvoorwerpen en een bivakmuts bij zich had. De gemeente Dordrecht had een vak ingericht voor tegenstanders van Zwarte Piet om te demonstreren, maar dat bleef zaterdag leeg. Tegenstanders van Zwarte Piet werden in Eindhoven door PSV-supporters bekogeld met eieren en bierblikjes. De politie besloot de actievoerders van KOZP voor hun eigen veiligheid onder te brengen in het politiebureau. Er werden zes personen die betrokken waren bij de rellen opgepakt, de politie verwacht dat nog meer aanhoudingen zullen volgen. In Tilburg waren op zondag bij de intocht tientallen aanhoudingen. Een groep van circa vijftig pro-Zwarte-Piet-betogers zocht volgens de politie de confrontatie met actievoerders van Kick Out Zwarte Piet.

Cemil Yilmaz van KOZP had op twitter een aanvullend lijstje, waarin ook de steden voorkomen die NRC ‘miste’. Als met al alarmerende berichten die kracht bijzetten aan de oproep op Controlaltdelte, dat de burgemeesters eens leiderschap moeten tonen. Ik zou daar graag onze landelijke politici aan willen toevoegen. Niet op de laatste plaats minister-president Rutte die zich nu wel heel erg stil houdt. In elk geval heeft Jesse Klaver alvast het goede voorbeeld gegeven.

Op de website Doorbraak worden zeven ooggetuigen-verslagen gegeven van de demonstraties aldaar: De strijd tegen Zwarte Piet van dit weekeinde in persoonlijke actieverslagen uit zeven steden.