DOKTER, DOKTER, ALLEMAAL DOKTERS (9)

DOKTER, DOKTER, ALLEMAAL DOKTERS
De onbekende kant van de gezondheidszorg
Verhalen met en over dokters
(deel 9)

door
JOEP SCHOLTEN
.
.
.
.
.(deel 1) (deel 2) (deel 3) (deel 4) (deel 5) (deel 6) (deel 7) (deel 8)

3. Papa, don’t preach (Madonna)
deel 2

Nee, de oude dokter woont niet in dat straatje. Zijn woning annex praktijk ligt aan de promenade langs de rivier. Samen met die andere prachtige panden vormen ze de gezichtsbepalende entree van het stadje. Via zijn achtertuin bereik je zijn praktijk. De eerste keer bel ik aan de voordeur. Helemaal fout. Geïrriteerd klinkt het via de intercom: ‘Praktijk achterom.’ Lelijke stem, mooi gelakt eikenhout, dat wel. Achterom is een blokje rond historische huizen. Na enig zoeken sta ik onder bomen aan een soort grachtje naast een weg die enigszins is scheefgezakt. Uiteindelijk wandel ik door zijn tuin en eindig in een donkere ruimte die als wachtkamer dienst doet. Waarom huizen die wit van buiten zijn vaak zo donker van binnen ogen, is een vraag die ik me sindsdien vaker heb gesteld. Gelukkig duurt het wachten nooit lang en voor je het weet, zit je aan zijn bureau.
Ik open het gesprek. Een belangrijk product voor ons is de anticonceptiepil. Aan de dokter vraag: ‘Hoeveel nieuwe pilpatiënten ziet zoal maandelijks?’ Anno 1971 gaan Nederlandse vrouwen, jong en oud, massaal aan de pil. Voor mijn verkoopverhaal wil ik weten hoe hij zijn keuze maakt. Welk middel schrijft hij voor bij welke vrouw? Allemaal vragen. Voor ik het kan bevatten, kapt hij me af. Ongevraagd slaat hij me om de oren met zijn visie op het gebruik van de pil en hoe hij dat feitelijk probeert te ontmoedigen. Meer nog, hoe hij denkt over jonge vrouwen en hun seksualiteit.
Sindsdien speelt die ontmoeting regelmatig door mijn hoofd. Zijn woorden blijven glashelder, terwijl zijn gezicht geleidelijk vervaagt. Het gaat al lang niet meer om die ene persoon, veel meer over de mentaliteit die erachter steekt. Hij sprak het uit. Hoeveel van zijn beroepsbroeders dachten het zelfde, maar hielden hun mond? Ook in dat stadje, dat soms lijkt op een broedstoof voor een uit de lucht gegrepen filosofie. Gelukkig trekt de tijd en het voortschrijdende inzicht veel van die kromme ideeën weer enigszins in het lood.

Heel af en toe rijd ik nog wel eens door dat straatje. Onlosmakelijk klinken daarbij flarden van gesprekken. Zoals van die mevrouw met een achternaam die zo prachtig past bij haar persoon. Ze neemt de plaats in van een markante man, die na zijn pensioen langzaam de weg kwijtraakt. Op een dag – hij is al jaren uit de praktijk – staat hij voor haar deur en vraagt of hij nog een keer zijn spreekkamer mag zien. Ondanks haar volle spreekuur biedt ze hem onmiddellijk haar stoel aan. Ze trekt zich discreet terug en geeft hem alle tijd om nog een keer te voelen hoe het was om dokter te zijn. Precies in die kamer, in exact dezelfde stoel, ruim dertig jaar lang. Ik zie weer haar ogen, vol compassie, als ze daarover vertelt. In dezelfde beweging zit ik weer in een spreekkamer een straat verder; trapje af richting souterrain met daarin een dokter die nooit een spat veranderde. Op een dag gaat hij met pensioen en ik weet nog hoe verbaasd ik ben. Zijn oogopslag herbergt een prettige mix van ironie, aangelengd met een flinke scheut cynisme. Op zijn grote bureau ligt al die tijd een viool, terwijl in de hoek van de kamer een cello trouw de wacht houdt. Zonder geluid klinkt daar van alles, maar nooit een opmerking waarmee hij zijn decor aan diggelen gooit, omdat hem gevraagd wordt hoe hij dat doet, hoe hij een keus maakt bij het voorschrijven van welke pil?

Bij die dokter aan de rivier valt onmiddellijk op dat hij niet geleerd heeft vragen te beantwoorden. Ik laat hem echter geen keus. Zodra zijn blik in de verte dwaalt, op zoek naar toch een antwoord, voel ik dat ik beet heb en belet hem non verbaal het zwijgen.
‘Ja,’ neemt hij plotseling het initiatief, ‘ik zie steeds meer jonge vrouwen die om de pil komen vragen.’
‘En wat kiest u dan?’
Meteen erbovenop klinkt streng: ‘Bij die jonge meiden kies ik altijd Lyndiol 2,5.’
Nadat ik mijn verbazing daarover heb geuit vanwege de hoge doseringen hormonen, die zeker bij jonge vrouwen algemeen als ongewenst worden beschouwd. Ik refereer aan het verhoogde risico op hart- en vaataandoeningen, meer kans op misselijkheid en … libidovermindering. Precies bij dat woord, verrast de dokter me met een lik-op-stuk-reactie: ‘Precies, daarom kies ik die pil. Die jonge meiden hoeven niet zo nodig al te neuken.’

Mijn muziekgeheugen helpt me. Jaren later stapt Madonna in een video clip parmantig langs de Hudsonbay en zingt een lied. Dat lied en die plaats schieten door mijn hoofd als ik op een mooie dag langs de promenadekade fiets en geniet van het uitzicht over misschien wel de mooiste rivier van Nederland. Zijn vroegere adres passerend levert Madonna mij die woorden, die ik toen had moeten uitspreken: ‘Papa don’t preach.’

– Slot –