MUIZENEST

Hans Island is een klein onbewoond eiland van 1,3 km² in de Straat Nares, een kilometer of honderd ten zuiden van het dorp Alert, de noordelijkst gelegen permanent bewoonde nederzetting ter wereld, met 75 inwoners. Alert ligt op het eiland Ellesmere, een afstand van 817 km van de geografische noordpool en aan de kust van de Noordelijke IJszee (die tegenwoordig vanuit het Engels vertaald steeds vaker de Arctische Oceaan wordt genoemd). Vanwege de ligging boven de noordpoolcirkel gaat de zon in Alert tussen 8 april en 5 september niet onder en komt de zon tussen 13 oktober en 1 maart niet boven de horizon. Alert bevat een basis van de Canadese strijdkrachten met onder meer een weerstation dat de lokale atmosfeer onderzoekt. Tegenover het Canadese eiland Ellesmere ligt Groenland. Het deel van de Noordelijke IJszee direct ten noorden van Groenland heet de Lincolnzee, die bijna het hele jaar door bevroren is. Het ijs is er gemiddeld 15 meter dik, zodat de Lincolnzee het dikste zee-ijs ter wereld heeft. De zee is genoemd naar Robert Todd Lincoln (1843-1926), voormalig Amerikaans minister van defensie en zoon van Abraham Lincoln. Aan de Zuidkant van Ellesmere ligt de Baffinbaai, een zee tussen de Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee. Ook deze zee is vanwege de vele ijsbergen het grootste deel van het jaar. De baai is vernoemd naar William Baffin (1584-1622), een Britse zeevaarder en cartograaf die in 1616 als eerste persoon door de baai voer. De Baffinbaai in het zuiden en de Lincolnzee in het noorden worden met elkaar verbonden door Straat Nares. De zeestraat werd in 1964 in overleg tussen de Canadese en Deense regering vastgesteld en werd vernoemd naar de Britse marine-officier George Strong Nares (1831-1915), die vele ontdekkingsreizen in het poolgebied heeft gedaan.
.
Straat Nares is niet alleen verbindingsweg tussen Atlantische Oceaan en Noordelijke IJszee, maar ook de grens tussen Canada en Groenland. Groenland hoort geografisch gezien bij het continent Noord-Amerika, maar omdat het een autonoom gebied binnen het Koninkrijk Denemarken is, wordt het land politiek en cultureel geassocieerd met Europa. Al vanaf de 10e eeuw werd het bewoond door Noren, nadat de Noorse kolonies werden verlaten namen in de 13e eeuw de Denen het land in bezit. Nadat het eeuwenlang onder de heerschappij van het koninkrijk Noorwegen-Denemarken was geweest, werd Groenland in 1814 een Deense kolonie. Met de Grondwet van Denemarken van 1953 werd Groenland een integraal deel van Denemarken, waarna een periode van culturele assimilatie (‘danisering’) volgde. In 1979 verleende Denemarken zelfbestuur aan Groenland en in 2008 koos Groenland ervoor om meer macht van de Deense regering aan de lokale Groenlandse regering over te dragen. De wet werd het jaar daarop van kracht. De Deense regering bleef verantwoordelijk voor buitenlandse zaken, beveiliging (defensie, politie en justitie), het financieel beleid en het toekennen van een subsidie van ongeveer 500 miljoen euro. Straat Nares is dus officieel de grens tussen Canada en Denemarken, tussen Noord-Amerika en Europa.

In Straat Nares liggen drie rotseilandjes, Cozierisland, Franklinisland en Hans Island. Het eerste eiland is vernoemd naar de Ierse poolreiziger Francis Cozier (1796-1848); het tweede en grootste van de drie eilanden draagt de naam van John Franklin (1786-1847), een Britse marineman en poolreiziger. Beide eilanden liggen vlak voor de Groenlandse kust en zijn dus Deens. Er is echter een probleempje met het kleinste eiland, Hans Island. Dat ligt ongelukkigerwijs midden in de zeeweg of wel precies op de grens tussen beide landen en continenten. In 1973 gingen Deense en Canadese diplomaten aan de slag om de 2.685 kilometer lange zeegrens tussen Canada en Groenland in kaart te brengen, waarbij bleek dat het eiland precies op de grens lag. Sindsdien maken beide landen aanspraak op Hans Island. Het bijzondere is dat er werkelijk niets te halen valt op Hans Island. Er ligt geen schat aan minerale stoffen, het gaat niet om vruchtbare grond en er is ook geen olie te vinden. Het gaat om een kale rots, die het grootste deel van het jaar onder het ijs ligt. Er zijn wel mooie theorieën over mogelijke bewoning vanwege het broeikaseffect of vanwege mogelijke exploitatie van de veronderstelde natuurlijke rijkdommen van het noordpoolgebied, maar vooralsnog is er geen enkele aanleiding daar veel geloof aan te hechten. De simpelste oplossing is dus de grens een beetje naar links of naar rechts te verleggen en het conflict is verleden tijd. Overigens leek het conflict zich enkele jaren geleden automatisch te hebben opgelost toen in 2010 de gigantische Petermann Gletsjer voor een groot gedeelte van het vasteland afbrak en door Straat Nares naar het zuiden afdreef. Hans Island werd geheel bedolven onder de ijsmassa van 15 kilometer breed en 30 kilometer lang. Gevreesd werd dat door het gewicht van het ijs en de kracht waarmee de berg het eiland had geramd, er wellicht niets meer van het rotseiland over zou zijn. Toen de ijsberg echter voorbijgetrokken was, bleek het eiland onveranderd midden op de grens te liggen. Nu geeft het conflict slechts aanleiding tot wat folklore onder wetenschappers over het bezit van Tartupaluk, wat de naam is die de Inuit aan het eiland geven. Decennialang voerden beide landen namelijk regelmatig vlagceremonies uit op Hans Island, waarbij het een gebruik werd dat wanneer de Canadezen er waren geweest, de Denen een Canadese vlag en fles whiskey aantroffen. Wanneer de Canadezen na een periode weer op het eiland kwamen, hadden de Denen een Deense vlag en een fles schnaps achtergelaten. Ook werd weleens met wat militair vertoon (vliegtuigen en oorlogsschepen) semi-dreigend langs gevaren, maar aangezien het twee NAVO-landen zijn, stelde dat natuurlijk niks voor. De standvastigheid van beide landen maakte het noodzakelijk dat een speciale commissie van de VN de grenzen op het continentale plat moet vastleggen. Er is eerder al voorgesteld het eiland te benoemen tot een condominium, maar daar leken beide partijen niks voor te voelen.