MUIZENEST

3 – De Sunshine Dinner Party

Hetzelfde bedrijf van L.D. Gardner produceerde het gepatenteerde radium-gezondheidswater Liquid Sunshine en introduceerde dat spectaculair in februari 1904 in een Sunshine Dinner. Gardner was hoofd van de amusementscommissie van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT). Het feest was alleen toegankelijk voor mannelijke alumni en gasten van het MIT omvatte een spannende vertoning van het nieuwe middel radium. Het was de bedoeling om de aanwezigen te vermaken en om te pronken met de nieuwste wetenschappelijke nieuwigheden. Na de maaltijd werd de eetkamer verduisterd en werden de effecten van lichtgevende verf gedemonstreerd. De meningen hoe dat gebeurde verschillen. Sommigen beweren dat er glow-in-the-dark dansende skeletten en ballonnen waren en er is zelfs een melding dat de oprichter van het MIT zich vertoonde als een gloeiend menselijk skelet. Nog bizarder waren de versieringen met twee glow-in-the-dark kartonnen kippen die om een ​​ei vochten: een visuele verwijzing naar een speculatie eerder dat jaar door een boer uit Washington, dat het mengen van radium met kippenvoer zogenaamde ‘radio-eieren’ zou opleveren, die mogelijk zichzelf hard koken. Het was slechts de opmaat naar het hoofdevenement van de avond, waarbij de aanwezigen een glas ‘Liquid Sunshine’ mochten drinken. Toen de gasten aan tafel gingen, vonden ze naast hun borden een miniatuurmok met daarin een capsule aesculine (een extract uit paardenkastanjes dat net als kinine blauw fluoresceert bij blootstelling aan straling) en een kristallen glas puur, bruisend water. Op signaal van de toastmaster kregen de gasten te horen dat ze de capsule (die eerder zou zijn blootgesteld aan radium) in het glas moesten doen. De capsule zou dan oplossen en het water doordrenken met radioactiviteit, waardoor elk drankje door de fluorescerende aesculine indrukwekkend gloeide in de verduisterde kamer. Er werd daarna een toast uitgebracht, de Liquid Sunshine werd gedronken als een shot whisky en de groep ging verder met het zingen van een aantal opzwepende liedjes. Het tempo werd aangehouden door een dirigent die zwaaide met een glinsterend stokje voorzien van glow-in-the-dark verf.

De daarop volgende dagen werd in de media met illustraties, gedichten en commentaren uitgebreid bericht over de nogal bizarre activiteiten van de groep wetenschappers, medici en professionals, Hier en daar verscheen zelfs met een recept voor een vloeibare zonneschijn-‘cocktail’, die makkelijk te maken was, hoewel het uitermate lastig was alle ingrediënten te pakken te krijgen: ‘Eén deel kininesulfaat, vijftigduizend delen water. Roer tot het is opgelost in een glas. Steek een buis met radium erin totdat er voldoende radioactiviteit is ontwikkeld om ervoor te zorgen dat het water violette of ultraviolette stralen afgeeft. Drink het zoals je bij sauterne of champagne zou doen’. De New York Times verzekerde zijn lezers dat ‘een van de zelfopofferende wetenschappers die de vloeistof dronken daarna transparant werd’, maar dat ‘hun interieur grondig verlicht was’.

Radiumfeesten waren niet altijd vol beroemdheden en royalty’s. Soms waren ze veel huiselijker. In 1912 publiceerde Mary Dawson en Emma Paddock Telford hun Book of Parties and Pastimes met meer dan negentig nuttige partijtips, waaronder hoe thuis een leuke ‘Radium Party’ te organiseren.  Er werd een beetje uit de losse pols verwezen naar de leuke eigenschappen van radium. Dawson meldde bijvoorbeeld dat de gasten in de zitkamer wachtten, waar in een verduisterde kast ‘een steentje of een stukje hout (bekleed met fosfor om een ​​griezelige glans te geven) werd tentoongesteld als ‘1.000.000.000.000.000.000.000.000 van een ounce van het echte Radium dat werd ontdekt door professor en madame Curie.’ Het boek geeft vooral suggesties hoe een goed motief in het avondmaal kan worden aangebracht, bijvoorbeeld een middelpunt met uitwaaierende linten en bloemen (om stralen te simuleren), sandwiches gewikkeld in iriserende papierfolie en veel zilveren borden en bestek. Voor zover mogelijk werd op tafel alleen zilver gebruikt, en telkens wanneer porseleinen schalen verschenen, werden deze verborgen achter zilverpapier met franjes aan de rand. Op elke hoek van de tafel lagen enorme zilveren ballen, zoals versieringen voor kerstbomen, en deze weerspiegelden de oogverblindend heldere lichten van de tafel en de omgeving ervan. Kaarsen werden gebruikt voor verlichting en werden bewaard in zilveren kandelaars, die rustten op vellen aluminiumfolie die verkreukeld waren en eruitzagen als zilveren stenen. De naamkaartjes waren met zilverinkt geschreven, net als de uitnodigingen voor het feest. Een andere leuke activiteit was het beantwoorden van de vraag of het echtpaar Curie de echte ontdekkers waren van radium. Hiervoor werd tweemaal het woord ‘radium’ op zes stukjes karton geschreven. Eén set van deze stukken was op roze karton en de andere op lichtblauw. Deze stukken werden in de kamer verborgen voordat de gasten arriveerden. Vervolgens werden de mannen opgeroepen om te bewijzen dat Pierre Curie de echte ontdekker was. Om dit te doen moesten ze de zes roze kaarten vinden voordat de vrouwen de zes blauwe konden vinden. Tegen het einde van de maaltijd werd een kom met een zilveren pollepel en gevuld met gekleurde popcorn onder de gasten doorgegeven. Elke gast werd uitgenodigd een pollepel popcorn te dopen en te proberen het stukje ‘radium’ te ontdekken dat verborgen zat in de kom. Dat bleek ‘klein juwelendoosje bleek te zijn, verpakt in goudpapier en met een mooie speld erin’. Het zal allemaal wel onschuldig geweest zijn, maar het is duidelijk dat de radiumhype al stevig op gang is gekomen.

4 – The Great Radium Dance

De Sunshine Dinner Party genereerde voor het bedrijf L. D. Gardner Company in New York zoveel wereldwijde aandacht, dat hij een goede mogelijkheid zag om zijn lichtgevende verf op andere manieren onder de aandacht te brengen. Gardner had al een overeenkomst gesloten met de theaterproducent FC Whitney, die op het punt stond het muziekstuk Piff! Paff! Poef! naar een toneelstuk van Jean Schwartz in het Casino Theater op Broadway te laten opvoeren. Whitney zou de exclusieve rechten voor het gebruik van radiumverf in de Verenigde Staten hebben gekocht van de L. D. Gardner Company, huurde een ontwerper in om kostuums te maken voor een danssensatie die Amerika overspoelde: The Engels Ponyballet. In deze vaudeville-act imiteerde acht tienermeisjes in een strikt gesynchroniseerde dansstijl de bewegingen van paarden met exacte precisie en perfecte harmonie. Na afloop van deze dans werd het podium in duisternis gedompeld en begon het orkest (het stokje van de dirigent was weer beschilderd met glow-in-the-dark verf) het muziekstuk te spelen dat speciaal voor het toneelstuk was geschreven: de Radiumdans. De helft van The Pony Ballet verscheen op het verduisterde podium verkleed als Pierrots met suikerbroodhoeden en springtouwen, de andere helft was verkleed als Pierrettes: met kronen, linten en speciale schoenen die allemaal oplichtten in het donker. Ze voerden nu de dans uit, met veel synchroon sprongen met behulp van touwen die ook geverfd waren. De muziek was een nogal conventioneel ragtime-nummer met een snelle beat en een pakkend deuntje dat niets met radium te maken had. De Radiumdans was zo’n succes in Piff! Paff! Poef! en zoveel mensen wilden ernaar kijken dat het nummer met exact dezelfde kostuums werd toegevoegd aan de laatste scène van het muziekstuk All the Year Round, dat een sensatie veroorzaakte toen het in mei 1904 werd opgevoerd in het Alhambra Theatre in Londen. Alle glow-in-the-dark-materialen waren vanwege een exclusief contract weer verzorgd door Lester Gardner.

Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan leidden de optredens tot een levendig debat onder theaterbezoekers en recensenten over de vraag of deze Radiumdansen werden uitgevoerd met de zeer kostbare echte radiumverf of dat het glow-in-the-dark-effect louter te wijten was aan gewone fosforescerende verf die om publicitaire redenen anders werd opgevoerd. De bewering dat Gardners veelgeprezen ‘radiumverf’ eigenlijk geen radium bevatte, was potentieel bedreigend voor zijn jonge onderneming én voor de populariteit van de vele producties die tot doel hadden de nieuwsgierige menigte naar de theaters te trekken om het mysterieuze radium in actie te zien. In reactie op deze ‘schadelijke beweringen’ schreef Gardners advocaat een verontwaardigde brief aan de redacteur van The New York Times om de goede namen van zijn cliënt en de producer Whitney te zuiveren: ‘Deze verf bevat daadwerkelijk radium en heeft helemaal geen fosfor nodig’, volgens de advocaat dat Gardner verantwoordelijk was voor het toezicht op de voorbereiding van de verf en instond voor de authenticiteit. Later bleek dat de werkelijkheid wel degelijk was dat Gardner slechts slim gebruik had gemaakt van het commerciële cachet van radium, zonder de kosten en moeite te nemen om echte radiumzouten te kopen. Hij had slechts een patent op het woord ‘radium’, zodat hij dat op allerlei artikelen kon plakken, zoals ‘radiumverf’ of ‘radium-theaterkostuums’.

5 – Een buisje radium als prijs

In het begin van de twintigste eeuw was er een groeiende trend voor allerlei soorten speurtochten, met waardevolle prijzen om de wedstrijd populair te maken onder de lezers. In 1904 gaf de Daily Mirror in haar edities telkens een reeks aanwijzingen. De gelukkige lezer die alle aanwijzingen vond maakte kans op het winnen van een buisje radium en £ 10 aan goud. ‘A tube of radium for some Reader’, adverteerde men. ‘The editor of Answers has been fortunate enough to secure a tube of Radium, that wonderful substance of which the whole world is just now talking.’ De radioactieve prijs was blijkbaar uitgereikt door een filantropisch individu, die zichzelf omschreef als een welwillende donor die, terwijl hij pronkte met zijn rijkdom, liet weten de Daily Mirror te hebben uitgekozen om een deel van zijn overtollige fortuin te verdelen. Op dat moment was radium de allerduurste stof ter wereld: het kostte in het eerste decennium van de twintigste eeuw maar liefst 2,5 miljoen dollar per ounce (iets meer dan 28 gram), wat vandaag de dag zou overeen komen met zo’n 90 miljoen dollar. Nu werd er in het artikel niet bij gezegd hoe groot de inhoud van dat buisje is, maar er moet toch snel aan enkele grammen worden gedacht. Toch lijkt de in vergelijking armzalige prijs van tien pond aantrekkelijker te zijn geweest. Het moet als snel uit equivalent van minimaal twee weeklonen zijn geweest, direct in het handen en te besteden. Wat moest zo’n winnaar aanvangen met zo’n tube radium?  De krant geeft haar potentiële winnaar geen enkele suggestie voor een nuttige besteding.