MUIZENEST

Levi Hagenaar (Oostzaan, 16 februari 1933) was de zoon van Emanuel Hagenaar (Amsterdam, 15 oktober 1909 – Blechhammer, 25 januari 1945) en Lea Emden (Amsterdam, 7 augustus 1909 – Amsterdam, 19 september 1995), die met hun twee kinderen aan de Nieuwe Achtergracht 101 in de hoofdstad woonde. Zijn echtgenote en twee kinderen, Levi en Trees, zouden de oorlog overleven. Emanuel Hagenaar en Lea Hagenaar Emden kwamen terecht in het kamp Blechhammer, sinds april 1944 een buitenkamp van Auschwitz. Daarvoor was Blechhammer, waar de Oberschlesische Hydrierwerke uit steenkool benzine vervaardigde, het grootste dwangarbeiderskamp van de Dienststelle Schmelt, de organisatie die 15 oktober 1940 en medio 1943 alle dwangarbeid van Joden in Opper-Silezië en het Sudetenland organiseerde. SS-brigadeleider Albrecht Schmelt (1899-1945) bouwde een netwerk van maximaal 177 kampen op en had tijdelijk meer dan 50.000 ‘werknemers’. Tijdens de zogenaamde Cosel-periode (28 augustus tot 12 december 1942) arriveerde op het station Cosel, 80 kilometer ten westen van Auschwitz, 38 transporten van Joden uit Nederland, België en Frankrijk, die in de omliggende kampen moesten werken. Emanuel en Lea moeten met een van deze transporten in Blechhammer terecht zijn gekomen. Na april 1944 was het een buitenkamp van Auschwitz geworden, waar tot eind januari 1945 een nieuwe chemische fabriek moest worden gebouwd. Op 17 januari 1945 telde het kamp nog 3985 mannelijke en 180 vrouwelijke gevangen. Blechhammer werd op 21 januari 1945 vanwege de nadering van het Rode Leger ontruimd. De dodenmars ging richting Gross Rosen. Emanuel bezweek onderweg op 25 januari, zijn vrouw Leah overleefde de tocht en ook de volgende evacuatie, naar Klein-Schonau in Zittau. Daar werd op 25 april 1945 hun derde kind geboren, Eduard.

Levi en Trees kwamen ergens in 1943 terecht in de crèche, die door de Duitsers werd geïnstalleerd omdat de Hollandsche Schouwburg te klein was geworden voor alle opgepakte mensen. De kinderen werden hier ondergebracht, de tuin van de crèche grensde aan die van de Kweekschool. Een ideale locatie om kinderen te laten ontsnappen. Op de website Ons Nederland wordt het verhaal van Levi Hagenaar vertelt: ‘Levi Hagenaar was tien jaar oud toen hij samen met zijn zusje ternauwernood aan een razzia ontsnapte – als enige van de familie. Via via kwamen ze bij mensen op de Transvaalkade terecht die besloten hen naar de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg te brengen. Levi Hagenaar weet tot op de dag van vandaag niet waarom: “Misschien waren ze bang geworden voor verraad of misschien bezorgden wij te veel overlast. Of misschien deden ze het juist omdat ze wisten dat er kinderen uit de crèche werden gered.” Vanuit de crèche werden Levi en zijn zusje Trees apart van elkaar door verzetsmensen meegenomen. “Ik moest de tuin in en dan gewoon doorlopen naar de Kweekschool. Daar wachtte een man mij op. Hij zei: ‘Rustig blijven. We gaan nu naar buiten en als onderweg iemand iets vraagt, doe ík het woord.’ Meegaan met een onbekende man mocht natuurlijk nooit, maar ik besefte dat dit soort regels niet meer golden.” Levi ging eerst met de man mee in de trein naar Friesland. Het zou het begin zijn van een lange zwerftocht door het land. In Friesland zat hij slechts een paar weken ondergedoken. “Tot mijn grote schrik werd ik teruggebracht naar Amsterdam. Ik werd ergens op een zolder in de Scheldestraat verstopt. Heel erg naar en eng… Amsterdam voelde voor mij als het hol van de leeuw. Ik vond het een veel veiliger idee om buiten de stad te zitten.” Uiteindelijk kwam Levi in Limburg terecht, waar hij tot het einde van de oorlog zou blijven.’

Levi Hagenaar was na Friesland, Amsterdam, Hilversum en Hulshorst in Limburg terechtgekomen bij broer en zus Handrie en Diena Franssen, die woonde aan de Ooijenseweg in Blitterswijck. Hij was ook bij Jan en Lies Remy-Muyres aan de Ceresweg 21 in Bergen en kwam bij de evacuatie van de streek in Groningen terecht Na de bevrijding ging hij weer naar Amsterdam, waar hij momenteel van zijn oude dag geniet.

.
Twee foto’s van familie Remy met onderduikers; op de linkerfoto in het midden zittend en op de rechterfoto geheel rechts ‘Lodewijk Hagenaar uit Amsterdam’.