ISAAC LIPSCHITS

Isaac Lipschits (Rotterdam, 19 november 1930 – Groningen, 24 mei 2008) was een Nederlandse politicoloog en geschiedkundige. Lipschits kwam uit een Joods gezin waarvan de vader op de markt stond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog lieten zijn ouders hem en zijn jongere broer – zij waren de jongsten van het acht leden tellende gezin – in 1942 onderduiken. Daardoor waren zij de enigen die de Holocaust overleefden, de andere gezinsleden vonden de dood in de concentratie- en vernietigingskampen in Oost-Europa.

Na de oorlog studeerde hij politieke wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en in Parijs. Vervolgens ging hij zelf college geven, aan diverse universiteiten in Nederland en Israël was hij werkzaam. In 1990 ging hij bij de Rijksuniversiteit Groningen, waaraan sinds 1973 hoogleraar eigentijdse geschiedenis was geweest, met emeritaat. Aan de Groningse universiteit was hij ook de oprichter van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP). Lipschits schreef diverse boeken, enerzijds over politieke onderwerpen, anderzijds over de naoorlogse Joodse gemeenschap in Nederland. Ook maakte hij vertalingen, zoals van Das Kapital van de Duitse econoom en filosoof Karl Marx. Voor het onderzoek naar geroofde Joodse bezittingen tijdens de oorlog – het zogeheten Liro-onderzoek – wist hij diverse van belang zijnde documenten te achterhalen. Het optreden van de Contactgroep Tegoeden WO-II, die onder leiding van oud-minister Jos van Kemenade de opdracht had te bepalen welk bedrag met het rechtsherstel van de Nederlandse Joodse gemeenschap gemoeid diende te zijn, kon zijn toets der kritiek niet doorstaan.

Het gezin Lipschits: vader Sander Lipschits en zijn vrouw Grietje Lipschits-Grootkerk zitten vooral met de twee kleine kinderen (rechts Isaac), achter hen staan de dochter Bep (Rebecca), zoon Jacob en schoonzoon Izak Cohen. Twee andere kinderen (Levi en Maurits) ontbreken op de foto.

Aan het begin van de eerste jaren van de 21e eeuw startte hij het Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland, de voorloper van de website Joods Monument, bedoeld als een eerbetoon aan de in de oorlog omgekomen Joden uit Nederland. Met dat project wilde hij de Nederlandse Joodse gemeenschap in kaart brengen zoals die was voordat de deportaties een aanvang namen. In april 2005 werd het digitaal monument op het internet ter beschikking gesteld. Begin 2008 werd zijn al zestien jaar eerder geschreven Onbestelbaar: herinneringen in briefvorm gratis in Rotterdam verspreid, ter herinnering aan de in de oorlog omgekomen Rotterdamse Joden. Het boek had hij vormgegeven in de vorm van een fictieve brief aan zijn eveneens in de oorlog om het leven gebrachte moeder. Hij verhaalt erin hoe het hem en andere overlevende familieleden na de oorlog is vergaan, en rekent erin af met de Jodenvervolging en andere gruwelijkheden. Isaac Lipschits overleed enige maanden later op 77-jarige leeftijd. Op 7 april 2010 werden Stolpersteine – of struikelstenen geplaatst bij de voormalige woning van de familie Lipschits gelegen aan de Agniesestraat 59 te Rotterdam. Op de struikelstenen staan de namen van de ouders van Isaac Lipschits.

In filmmateriaal van het Stadsarchief identificeerde de filmmaker Arthur Bueno Sander Lipschits en zijn zoon, bananenverkopers aan de Goudse Singel te Rotterdam.

.