CATHARINA COOL

Catharina Cool (Wormerveer, 19 augustus 1874 – Leiden, 20 juni 1928) was een Nederlandse mycoloog; ze heeft veel betekend voor de ‘populaire paddenstoelenstudie in Nederland’ en propageerde ze in Nederland ook het eten van paddenstoelen. Ze was de dochter van een doopsgezinde predikant te Wormerveer; ze droeg dezelfde namen als haar in 1871 op eenjarige leeftijd overleden zusje, een andere zus zou in 1881 op tienjarige leeftijd overlijden. Na de lagere school ging ze naar de ‘Fransche School’, daarna volgde ze een opleiding tot apothekersassistente. Haar hele leven kampte Catharina met een slechte gezondheid. Na het emeritaat van jaar vader in 1899 verhuisde ze met haar ouders naar Nijmegen. Ze was ongelukkig en ging te rade bij een bevriend echtpaar, waarvan de man zenuwarts was. Die raadde haar aan ‘de natuurstudie ter hand te nemen’. In de tijd van de opkomende belangstelling voor natuurstudie (vooral geïnspireerd door Eli Heimans en Jac. P. Thijsse) was dat niet ongebruikelijk. De periode wordt wel het ‘biologisch réveil’ genoemd.

In 1904 overleed haar vader. Catharina verhuisde met haar moeder naar Haarlem en ging in Amsterdam biologie studeren. Van 1905 tot 1909 liep ze college. Ze kon geen examens afleggen, omdat haar daarvoor de vereiste vooropleiding ontbrak. Daarna werkte ze twee jaar aan het Phytopathologisch Laboratorium ‘Willie Commelin Scholten’. Ze sloot zich in Haarlem ook aan bij de Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (in 1901 opgericht) en al snel had ze een functie in het lokale bestuur. Ze raakte geïnteresseerd in paddenstoelen en toen in 1908 de Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV) werd opgericht was ze van de partij. Van 1912 tot 1914 was ze penningmeester van de vereniging en van 1914 tot 1922 was Catharina conservator voor de paddenstoelencollectie van de NMV bij het Rijksherbarium in Leiden, voor het vorstelijke honorarium van fl. 50 per jaar.Haar werk bestond uit het conserveren van de collectie en uit het determineren van materiaal dat haar werd toegezonden. Ze publiceerde de resultaten van haar werk jaarlijks in het mededelingenblad van de NMV. Catharina Cool ontdekte – in haar functie van conservator – een nieuwe paddenstoel, de odeur-zwam, die haar in 1916 was toegezonden en die zij in 1918 beschreef onder de naam Lepiota odorata. Tegenwoordig heet deze schimmel Squamanita odorata. Naast haar werk bij het herbarium verrichtte ze allerlei andere activiteiten om de studie van paddenstoelen in Nederland te bevorderen.

In 1920 verhuisde ze naar Leiden. In 1922 werd ze benoemd als vaste assistente bij het Rijksherbarium. Van december 1922 tot maart 1923 maakte ze samen met mevr. Den Tex-Boissevain een reis naar de Canarische eilanden. Daarover heeft ze later op twee plaatsen gepubliceerd. Na haar terugkeer verslechterde haar gezondheid. In 1923 en in 1927 werd ze geopereerd. Haar toestand verslechterde echter. In juni 1928 werd ze opgenomen in het Diaconessenhuis in Leiden. Daar overleed ze op 20 juni 1928. Vijf dagen later werd ze begarven op de begraafplaats Rustoord te Nijmegen. Bij haar overlijden in 1928 liet ze fl. 2500 aan de NMV na.

Catharina Cool’s naam leeft sinds 1954 voort in de naam van het tijdschrift Coolia van de Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV). Van 1964 tot 1977 prijkte op de omslag van het tijdschrift ook nog een tekening van de door haar ontdekte Odeurzwam Squamanita odorata. Sinds 1989 reikt de Nederlandse Mycologische Vereniging de ‘Cool en Van der Lek-prijs’, die genoemd is naar de beide auteurs van Het paddenstoelenboekje uit 1913. De prijs wordt toegekend aan een persoon die een grote prestatie in de mycologie of een belangrijke bijdrage tot het realiseren van de doelstellingen van de Nederlandse Mycologische Vereniging heeft geleverd.