MUIZENEST

Op Netflix een tijdje geleden geleken naar de Amerikaanse documentaire 13th, een indringende film over het eeuwenlange racisme in Amerika. Er wordt in uiteengezet hoe in de Verenigde Staten telkens een nieuw systeem ontstond om de Afro-Amerikaanse bevolking te onderdrukken. In 1865 werd voorgesteld via Amendement XIII van de Grondwet van de Verenigde Staten om de slavernij in de Verenigde Staten af te schaffen. Dat proces al in1863 door president Abraham Lincoln begonnen met diens Emancipatieproclamatie, die alleen de slaven uit de zuidelijke Geconfedereerde Staten, en niet die uit de noordelijke Unie bevrijdde. Het Dertiende Amendement geeft de staten en de federale overheid wel de mogelijkheid om veroordeelden onvrijwillig werk te laten verrichten, zolang die arbeid niet aangevuld werd met wrede of ongebruikelijke straffen, die worden verboden door het achtste amendement. De letterlijke tekst van sectie 1 van het amendement luidt: ‘Neither slavery nor involuntary servitude, except as a punishment for crime whereof the party shall have been duly convicted, shall exist within the United States, or any place subject to their jurisdiction’. Dat korte zinnetje dat bij gevangenisstraf wel de verplichting tot dwangarbeid kan worden opgelegd, zou al direct ingrijpende consequenties krijgen voor de Afro-Amerikaanse bevolking.  Op 1 februari 1865 was de staat Illinois de eerste staat van de VS die dit amendement ratificeerde. Georgia ratificeerde het amendement op 6 december 1865 als 27e staat. Daarmee was het vereiste aantal stemmen gehaald. Op 18 december 1865 trad het amendement in werking. andere staten ratificeerden het amendement pas vele, vele jaren later. Kentucky tekende pas op 18 maart 1976 en Mississippi op 16 maart 1995. Omdat de staat Mississippi de ratificatie niet had gemeld aan de nationale archivaris, was de ratificatie in die staat niet officieel tot 7 februari 2013.

De afschaffing hield niet in dat vanaf dat moment de positie van de Afro-Amerikanen gelijkwaardig was aan die van blanke Amerikanen. Integendeel, want vanaf de Reconstructie (Wederopbouw) na de Amerikaanse Burgeroorlog was alles er op gericht zwarte Amerikanen in de publieke instellingen gescheiden te houden van de blanke burgers en het hun door de federale grondwet gegarandeerde stemrecht te onthouden. Vanaf 1880 ontstond een uitgebreid stelsel van zogenaamde Jim Crow-wetten die op lokaal en deelstaatsniveau een strikte rassenscheiding oplegden. Deze wetten kwamen tot stand in de voormalige geconfedereerde staten, die toen gedomineerd werden door de zuidelijke blanke Democraten en bleven van kracht tot omstreeks 1965. De naam van het complexe stelsel van wetten verwijst naar Jim Crow, een karikatuur van een Afro-Amerikaanse slaaf zoals die in 1828 in het lied Jump Jim Crow werd neergezet door de Amerikaanse entertainer Thomas “Daddy” Rice. Volgens dit nummer was Jim Crow werkzaam op de plantage Tuckahoe in de Amerikaanse staat Virginia. Rice gebruikte dit personage in zijn minstrel shows waarbij hij zich voor het optreden zwart schminkte in het gezicht (blackface) met verbrande kurk en erbij danste op een typische manier. Het typetje Jim Crow werd al snel synoniem voor Afro-Amerikanen en werd een negatief stereotype en spotnaam. De oorsprong van de naam ‘Jim Crow’ staat niet vast, maar kan ontstaan zijn van het pejoratieve begrip crow (‘kraai’) dat in de Verenigde Staten in de 18de eeuw werd gelinkt aan zwarte mensen. Jim zou dan kunnen afgeleid zijn van Jimmy, bargoens voor kraai, en ook een verkorting van crowbar, het Engelse woord voor koevoet. Vóór 1900 heetten koevoeten crows en een kleine koevoet wordt nog steeds een jimmy genoemd, typisch inbrekersgereedschap. De dancing crow is een begrip dat ouder is dan de genoemde minstrel shows en was afkomstig van de praktijk van boeren om in alcohol gedrenkte maïskorrels rond te strooien voor de kraaien, die zo dronken werden dat ze enkel nog konden fladderen en opspringen, waardoor de boer ze makkelijk kon neerknuppelen en doden. Dat Jim-Crowtijdperk ging onder meer gepaard met de beruchte chain gangs, waarbij gevangenen verplicht werden zwaar werk te doen, bijvoorbeeld bij de aanleg van spoorwegen. Diverse bedrijven hadden er belang bij dat de gevangenissen steeds goed gevuld waren met Afro-Amerikaanse gevangenen. Het Jim-Crowtijdperk was ook de tijd van veelvuldige lynchpartijen in het zuiden van de States. Tussen 1880 en 1950 werden ongeveer 3.500 zwarte Amerikanen op die manier vermoord. Nadat vanaf de zestiger jaren een eind kwam aan de segregatie en Jim Crow-wetten werden echter nieuwe manieren gevonden om de achtergestelde situatie van Afro-Amerikanen in stand te houden. Het gevangeniswezen speelt hierin de belangrijkste rol. De documentaire begint met een uitspraak van de voormalige president Barack Obama, die de luisteraars vraagt een goed na te denken over het feit dat de Amerikaanse bevolking slechts 5% van de wereldbevolking uitmaakt, maar dat van alle gevangenen op mondiaal niveau maar liefst 25% in Amerikaanse cellen verblijft. Vervolgens wordt uiteengezet dat de geheel geprivatiseerde gevangenissen zeer lucratieve contracten hebben met grote firma’s die de grote massa gedetineerden tegen een klein percentage van het minimumloon ‘inhuren’. Het merendeel van die gedetineerden zijn Afro-Amerikanen, die voor minieme vergrijpen zeer langdurige straffen opgelegd krijgen. Het hele systeem is slechts de oude slavernij of chain gang in een modern jasje. De documentaire legt op indrukwekkende manier uit dat sinds de aanvaarding van het 13e amendement het proces van criminaliseren van de Afro-Amerikaanse bevolking onophoudelijk is doorgegaan, tot op de dag van vandaag. De actie Black Lives Matter tracht daar nu eindelijk eens een eind aan te maken. een streven dat na de dood van George Loyd in een stroomversnelling is gekomen, maar gezien de grote aanhang van de racist Trump nog een lange strijd voor de boeg heeft.
.

.