MUIZENEST

Toen in 1863 de oorspronkelijke spelregels werden vastgesteld, was niet voorzien in duidelijk gedefinieerde straffen voor overtredingen. Voor de Corinthians, de benaming waarmee in die tijd de gentlemen werden aangeduid die als amateurs de voetbalsport bedreven, was het ondenkbaar dat een gentleman opzettelijk een overtreding zou maken, laat staan doelbewust een ander zou schoppen. Maar al snel waren vooral de clubs in het noorden erg gecharmeerd van de invoering van betaald voetbal, terwijl men in hert zuiden nog lang aanhanger bleef van het amateurisme. In 1885 werd echter door de Football Association het professionalisme gelegaliseerd en drie jaar later werd de Football League opgericht en kon ’s werelds eerste competitie plaatsvinden. Tegen die tijd waren overtredingen al lang schering en inslag geworden. Het voetbal werd steeds meer overgenomen door de arbeidende klasse en die hadden niet veel op met de ethiek van de gentlemen. Al in 1872 werd de indirecte vrije trap geïntroduceerd als straf voor het met de hand spelen van de bal. Later werd deze maatregel uitgebreid naar andere overtredingen. Het bleek al snel dat deze indirecte vrije trap ontoereikend was om via een handsbal een zeker doelpunt te voorkomen. In 1882 werd daarom besloten dat een handsbal om een doelpunt te voorkomen direct werd bestraft door een doelpunt toe te kennen. De maatregel werd echter een jaar later weer ingetrokken, waarschijnlijk omdat het door de gebrekkige arbitrage in die tijd tot veel onvrede leidde. Het probleem bleef dus bestaan en handsbalovertredingen bleven dus bestraft met een indirecte vrije trap.

William McCrum (7 februari 1865 – 21 december 1932) was een telg uit een rijke linnenfabrieksfamilie die plaatselijk bekend stond als Master Willie. Hij was in zijn geboorteplaats Milford aanvoerder van zowel het voetbal- als het cricketteam. Een ouderwetse gentleman dus, deze keeper van het Ierse Milford Football Club, opgericht in 1885 en al in 1897 weer opgeheven. Hij liet in 1890 weten het beu te zijn dat steeds meer spelers een mentaliteit hadden om ten koste van alles te willen winnen. Desnoods met grove overtredingen met alle risico’s van dien. Hij zag te vaak in het doelgebied voor hem een bloedbad vanwege enorm zware overtreding die niks meer te maken hadden met eerlijke sportbeoefening. Steeds vaker namen overenthousiaste spelers namelijk hun toevlucht tot een gewelddadige hacking. Hacking was de naam van een tactiek in de vroege vormen van voetbal waarbij een tegenstander werd neergehaald door tegen zijn scheenbenen te schoppen. Een meningsverschil tussen clubs over het al dan niet verbieden van de tactiek leidde uiteindelijk al rond 1865 tot de splitsing tussen voetbal en rugby, maar het soort overtreding bleef nog lang in gebruik en vooral onvoldoende bestraft.

Er waren twee incidenten die hem inspireerde om een ingrijpende reglementswijziging voor te stellen. Op 20 december 1890 sloeg Jimmy Adams in de kwartfinale van de Scottish Cup tussen East Stirlingshire en Heart of Midlothian de bal onder de lat vandaan om een doelpunt te voorkomen. De tegenstander kreeg slechts een indirecte vrije trap op minimaal elf meter van het doel en zag nu een compleet elftal van de tegenstander voor zich. Op 14 februari 1891 was er een flagrante handsbal op de doellijn door een speler van Notts County in de kwartfinale van de FA Cup tegen Stoke City, met opnieuw een frustrerende indirecte vrije trap voor de spelers van Stoke City. McCrum stelde nu de invoering van de ‘penalty’ voor als ultieme straf voor dit soort overtredingen, waardoor de benadeelde partij een goede gelegenheid kreeg alsnog een doelpunt te maken. De Ierse voetbalbond presenteerde het idee van William McCrum aan de International Football Association Board in 1890, die het op 2 juni 1891 goedkeurde. Na heel veel discussie, want de voetbalwereld is in essentie een conservatief wereldje. In eerste instantie werd de vernieuwing met minachting ontvangen en in de pers neerbuigend veroordeeld als de ‘Irishman’s motion’. William McCrum verging het verder in zijn leven niet al te best. Zakelijk bleek hij al snel een lichtgewicht. Hij werd op een gegeven moment uit het familiebedrijf gezet en zocht troost bij de speeltafels van Monte Carlo. In 1931 ging de fabriek failliet en moest hij zijn bezittingen verkopen. Een jaar later stierf hij alleen en berooid in een pension in Armagh.

Later dat jaar werd de strafschop ook in het Nederlandse voetbal ingevoerd. Op 8 november 1891 mocht speler Pim Mulier van de Haarlemsche Football Club (HFC) de eerste Nederlandse strafschop nemen in de wedstrijd tegen de Haagsche Voetbal Vereniging (HVV). Hij miste. Pas op 3 april 1892 werd in Nederland de eerste strafschop benut door Jan Kan, de vader van de latere cabaretier Wim Kan, van de Rotterdamsche cricket- en voetbalvereeniging Victoria.

Het weblog Openbaar geheim schreef in 2018 een fraai gedicht over de invoering van de strafschop, waarbij de historische voetbalwaarheid enig geweld werd aangedaan, want men deed wel degelijk vanaf het begin zijn uiterste best de toegekende strafschop tegen de touwen te jagen. Het spel ging namelijk wel degelijk ergens over. De slotregel klopt helemaal, de voor de pure lol spelende mens is rijp voor het museum, als iets uit een ver verleden.

In 1891 werd de strafschop ingevoerd bij het voetjeballen.
Dat stuitte op weerstand bij de spelers, het ging tegen hun natuur in.
‘Het gaat ons toch juist om het spel!, zo verdedigden ze de bedreigde Homo Ludens. Demonstratief ging de doelman naast het doel staan en de tegenpartij schopte doelgericht de bal hoog over het doel, zoals bij rugby.
Daarna speelden ze vrolijk verder, elkaar dollen met een bal.
Spel is niet doelgericht, spel gaat nergens over. In het spel is niet alles geoorloofd om het doel te bereiken, doe je dat wel dan wordt het doelloze voorbijgeschoten.
De Homo Ludens staat inmiddels als een opgezet dier in het museum, het spel staat ernaast in een glazen potje, op sterk water. Een potje voetbal.