MUIZENEST

Inleiding

In april 1990 werden in de verschillende Joegoslavische republieken vrije verkiezingen gehouden. In Slovenië vonden die plaats op 8 en 12 april, in Kroatië op 22 april en 7 mei. In beide republieken, de welvarendste delen van Joegoslavië wonnen partijen die streefden naar onafhankelijkheid. In Slovenië werd vervolgens op 23 december 1990 een volksraadpleging gehouden over de Sloveense soevereiniteit. De opkomst was gigantisch (93,2%) en daarvan sprak de overweldigende meerderheid (88,5) zich uit voor een onafhankelijk en zelfstandig Slovenië uitspreekt. De conservatieve krachten in Joegoslavië waren het oneens met deze uitkomst, maar ook politici van de Europese Unie en de Verenigde Staten lieten begin 1991 weten de centralistische krachten in Joegoslavië te steunen en voor het behoud van de federatie te zijn. Op 25 juni 1991 verklaarden Slovenië en Kroatië zich echter onafhankelijk.

Onmiddellijk greep het Joegoslavisch Volksleger (JNA) in, dat in essentie het Servische leger was. Op 26 en 27 juni vonden in Slovenië de eerste gevechtshandelingen plaats, maar de operaties in Slovenië liepen voor het JNA uit op een compleet fiasco. Al op 3 juli werd een staakt-hert-vuren overeengekomen en met het Akkoord van Brioni werd op 7 juli door Joegoslavië de onafhankelijkheid van Slovenië erkend. Deze periode van 27 juni tot 7 juli 1991 geldt in Slovenië als de Tiendaagse Oorlog. Het zou daarna nog drie maanden duren voordat de Sloveense onafhankelijkheid een feit was. Het presidium van Joegoslavië had op 18 juli besloten om binnen drie maanden het federale leger uit Slovenië terug te trekken, zoals in het Akkoord van Brioni was afgesproken. In de nacht van 25 op 26 oktober verlieten de laatste vreemde troepen via de haven van Koper het Sloveense grondgebied, waarmee voor Slovenië een definitief einde kwam aan de Joegoslavische periode.

In Kroatië duurde de oorlog nog tot begin 1992. Daar woonden omstreeks 650.000 Serviërs, die in 1991 de republiek Servisch Krajina hadden uitgeroepen, waardoor Kroatië over een derde van zijn grondgebied geen gezag had. De stichting van deze republiek ging gepaard met de verdrijving van meer dan 170.000 niet-Servische inwoners, de moord op een onbekend aantal niet-Servische burgers vermoord en de opsluiting van vele duizenden in gevangenkampen. In 1995 liet de Servische president Milošević de republiek echter vallen en had die geen enkele overlevingskans meer tegen de goed bewapende Kroatische troepen. Tijdens Operatie Bliksem en Operatie Storm werd het gebied heroverd en weer toegevoegd aan het Kroatisch grondgebied. Meer dan 200.000 Serviërs werden verdreven naar gebieden met een Servisch bestuur. De Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog duurde van 31 maart 1991 tot 12 november 1995 en ging gepaard met vele gruwelijke gevechten en doden, met als bloedige dieptepunten Bloedige Pasen van Plitvice (maart 1991), de moorden in Dorovo Selo (2 mei 1991), de moorden in Dalj (1 augustus en 4 oktober 1991),  de Slag om Vukovar (september 1991) en de etnische zuivering van Saborsko, Vukovići en Lipovaca (7 november 1991). Slechts enkele voorbeelden van de wederzijdse gruwelijkheden. Met Operatie Storm (4 – 7 augustus 1995), de grootste Europese veldslag sinds de Tweede Wereldoorlog, eindigde de oorlog tussen Kroatië en Servië. Op 14 december 1995 werd in Parijs het Verdrag van Dayton getekend, waarmee niet alleen de oorlog tussen beide landen werd beëindigd, maar ook de oorlog van Servië met de republiek Bosnië en Herzegovina

Slovenië, dat altijd al erg op West-Europa was gericht, vond snel aansluiting bij de Europese Unie. Het werd op 1 mei 2004 lid van de EU en van de NAVO. Het land heeft sinds 1 januari 2007 de euro als betaalmiddel. Kroatië werd in 2004 kandidaat-lid van de Europese Unie en trad pas op 1 juli 2013, als tweede land van het voormalige Joegoslavië, <als 28e lidstaat toe tot de EU. Kroatië hanteert vanaf 1 januari 2023 de euro als wettige betaalmiddel. Sinds 1 april 2009 is het land ook lid van de NAVO.

Tussen beide landen ontstonden echter direct enkele vervelende grensconflicten als gevolg van hun afscheiding van Joegoslavië. Vóór 1991 waren Kroatië en Slovenië deelstaten van Joegoslavië en waren de exacte deelstaatgrenzen niet zo belangrijk. Omdat het echter landsgrenzen waren geworden, waren er ineens andere rechtsregels van toepassing. Als belangrijkste geschilpunt geldt de Baai van Piran, waarvan de verdeling tussen de Joegoslavische deelstaten nooit was vastgelegd. Er zijn echter nog een paar ‘minor disputes’ tussen beide landen. Over deze grensconflicten volgende keer meer.