MUIZENEST

In 1795 werd in Odessa begonnen met de bouw van de Oekraïens-orthodoxe Kathedraal van de Heilige Transfiguratie. De opdracht daartoe werd gegeven door tsarina Catharina de Grote, die In Rusland wordt beschouwd als de grondlegger van de stad Odessa omdat zij in 1794 de eeuwenoude stad Chadzjibej hernoemde in Odessa, een verwijzing naar de oude Griekse kolonie Odessos dat een stuk zuidelijker aan de Zwarte Zee lag. In 1794 gaf ze ook opdracht tot de aanleg van een grote haven in Odessa, waarvoor de Nederlandse ingenieur Frans de Wollant werd aangesteld. De Kathedraal van de Heilige Transfiguratie was gewijd aan de gedaanteverandering van Jezus (transfiguratie), een verhaal uit de synoptische evangeliën. Toen Paul I de nieuwe tsaar werd, kwam de bouw enkele jaren stil te liggen. Armand-Emmanuel de Vignerot du Plessis, Duc de Richelieu, de nieuw benoemde gouverneur van Nieuw-Rusland , huurde toen de Italiaanse architect Francesco Frappoli in om het gebouw te voltooien. In de elf jaar van dat Richelieu Nieuw-Rusland en Odessa bestuurde groeide de stad enorm en nam snel in belang toe, het werd uiteindelijk de derde grootste stad in het rijk qua bevolking. De dankbare bevolking van Odessa richtte in 1828 een bronzen monument voor hem op bij de naar hem genoemde Richelieutrappen. Sinds in 1925 op deze trappen de beroemde scène van de Russische film Pantserkruiser Potjomkin werd opgenomen, staan de trappen bekend als de Potjomkintrappen.

Soldaten buiten de Transfiguratiekathedraal in Odessa op 16 juli 1905. Slechts enkele weken eerder, van 14 tot 25 juni, begon de bemanning van het Zwarte Zee-slagschip Potemkin aan een muiterij. Nadat ze de controle over het schip hadden overgenomen, stopte de bemanning in de haven van Odessa om kolen, water en voedsel in te slaan.

In 1827 was de kathedraal eindelijk gereed, in eerste instantie nog met een vrijstaande klokkentoren. De kathedraal werd in 1808 aangewezen als de hoofdkerk van Nieuw-Rusland. In de 19e eeuw werd deze voortdurend uitgebreid. Tussen 1825 en 1837 werd de klokkentoren onderdeel van de kathedraal. Het interieur was bekleed met polychroom marmer en ook het iconenscherm was van marmer. Daarmee werd de kathedraal een van de grootste orthodoxe kerken, die plaats bood aan maar liefst 9.000 gelovigen. Na de installatie van het atheïstische Sovjet-regime werd de kathedraal in 1919 geplunderd, in 1932 gesloten en in mei 1936 opgeblazen. Maar al enkele jaren later, toen Odessa tijdens de Tweede Wereldoorlog door Roemenië werd bezet, zinspeelde men weer over de herbouw van de kathedraal. Het duurde echter tot 1999, nadat de Sovjet-Unie uiteen was gevallen, dat werd begonnen met de herbouw van de kathedraal, waarvoor giften van particulieren en bedrijven noodzakelijk waren. In juli 2010 werd de herbouwde kathedraal door patriarch Kirill van Moskou ingewijd. De Transfiguratiekathedraal is een van de meest aansprekende voorbeelden van de wedergeboorte van religieuze bouwwerken na de planmatige verwoesting van kerken en kathedralen tijdens de Sovjet-periode.

De Russische aanval op Odessa in de nacht van 22 juli 2023 was de grootste die het historische centrum van de stad trof sinds het begin van de Russisch-Oekraïense Oorlog. Er werden volgens de regionale overheid minstens 44 gebouwen beschadigd waren, waarvan er 29 officieel erkende architectonische monumenten waren. De enorme Transfiguratiekathedraal was het belangrijkste doelwit van de Russische aanval geweest. Andere monumenten die werden getroffen waren het Archeologisch Museum, het Literatuurmuseum en het Maritiem Museum. Er waren ook 4 doden en 22 gewonden te betreuren, er was grote schade aan de haveninfrastructuur en aan tal van woningen in de binnenstad. UNESCO veroordeelde de herhaalde Russische aanvallen op de werelderfgoedlocaties in Oekraïne, waaronder de Transfiguratiekathedraal. Het blad Meduza stond uitgebreid stil bij de Russische aanval, die onderdeel uitmaakt van het strategische plan van Rusland om zoveel mogelijke schade aan te richten aan de cultuur van Oekraïne, en daarmee moet worden gezien als een oorlogsmisdrijf. Er zouden bijna vijfhonderd religieuze structuren, religieus-educatieve instituten en heiligdommen zwaar zijn beschadigd of vernietigd in Oekraïne. De meeste daarvan waren gebouwen van de Oekraïens-orthodoxe kerk.