MUIZENEST

Jules Étienne Berchmans (Les Waleffes, 6 mei 1883 – Brussel, 30 december 1951) Was een Belgische schilder en beeldhouwer die in het dorpje Les Waleffes in de Belgische Ardennen werd geboren in een familie van schilders. Zijn vader was de kunstschilder Henri Berchmans (1856-1911), die van 1885 tot 1911 professor was aan de Académie royale des beaux-arts in Luik, waarvan ook de broer Émile-Édouard Berchmans (1843-1914) kunstschilder was, maar vooral en grote reputatie opbouwde als graveur, illustrator en ontwerper van affiches. Émile-Édouard had twee zonen die ook het artistieke pad opgingen: de schilder, graveur en affiche-ontwerper Émile Berchmans (1867-1947) en de beeldhouwer Oscar Berchmans (1869-1950). Jules Berchmans vertrok in 1914 naar Griekenland en sloot zich daar aan bij de École française d’Athènes, een van de zeventien buitenlandse archeologische instituten in de Griekse hoofdstad. De Efa uit 1846 was hiervan het oudste buitenlandse instituut. Vanaf de vroege oprichting tot zeker de Tweede Wereldoorlog kon de prestigieuze instelling cultureel worden gezien als verbonden aan het Franse philhellenisme en politiek gezien met de Franse Oost-Middellandse-Zeestrategie van die tijd. Kort daarna wrak de Eerste Wereldoorlog uit en werd Jules Berchmans gemobiliseerd. Na de oorlog werd hij verbonden aan de Académie des beaux-arts van Brussel. Daar had hij enkele exposities van zijn werk, dat vooral uit beelden van naakten bestond.

Tijdens de oorlog kwam hij op enig moment terecht bij de Section Artistique, maar tekeningen of schilderijen van hem aan het front zijn niet bekend. Überhaupt is er weinig van dat soort werk van hem te vinden. Een haventje met wat bootjes in een ondergaande zon, een man die een boek aan het lezen is, een tekening van Luik en een ruwe schets van een Vlaams landschap. Niet veel en zeker niet opzienbarend. Maar hij liet twee memorabele beeldhouwwerken na. Het ene betreft een cire perdue gemaakt beeldhouwwerk van een drietal treurende soldaten met een niké (de Griekse godin van de overwinning) in hun handen (zie kopfoto). Het andere is zijn beroemdste werk dat hij in 1921 maakte en te bewonderen is in de hal van de Universiteit van Luik. In het gedenkteken worden alle 117 Luikse studenten herdacht die gedurende de oorlog het leven lieten. De stoffelijke resten van een strijder zijn bedekt met een lijkwade, daarachter paraderen zes efeben en op de marmeren sokkel staat de tekst ‘Ze stierven opdat wij zouden leven’. In de Griekse Oudheid was een efebe een jonge man van achttien tot twintig jaar die voor de duur van twee jaar militaire dienst moesten doen.