MUIZENEST

Hendrik Pieter Hos (Haarlem, 1 december 1906 – Waalsdorpervlakte, 11 mei 1944) was op 14 september 1939 bij de algemene mobilisatie opgekomen als dienstplichtige bij de Koninklijke Marine, maar hij werd om medische redenen op 16 oktober 1939 uit de dienst ontslagen. Na de Nederlandse capitulatie werkte hij voor de groep-Mekel, een verzetsgroep die onder leiding stond van de Delftse professor Jan Mekel. Hos hield zich hier bezig met het verzamelen van militaire inlichtingen. De Mekel-groep werd in 1941 verraden door een van hen die vanwege diefstal was gearresteerd en alles wat hij wist aan de Duitsers doorvertelde. Bijna de gehele verzetsgroep werd in juli en augustus 1941 gearresteerd, overgebracht naar Oraniënburg en daar op 3 mei 1942 geëxecuteerd. Vijf anderen leden zouden op 25 september 1942 in Overveen (bij Bloemendaal) worden geëxecuteerd. In datzelfde Overveen was Henk Hos, die een opleiding tot chemisch analist had gevolgd, in dienst van huisarts dr. W.J. Talsma gekomen als medisch analist. Daarnaast was hij werkzaam voor ziekenhuis Sint Johannes de Deo in Haarlem, van de GG & GD in Amsterdam en en enkele andere huisartsen. Via de Mekel-groep was Hos in contact gekomen met de Ordedienst (OD), een landelijke illegale organisatie die voor een deel was ontstaan in militaire kringen, met de spionagegroep Zwaantje in Delfzijl en met de radioman Thijssen. Ook maakte hij kennis met W.P. Speelman en Henk van Randwijk, waarna hij actief werd binnen het verspreidingsapparaat van Vrij Nederland. Daarnaast verrichtte hij ook veel spionagewerk. Vanaf oktober 1941 behoorde Hos – sedert juli ondergedoken – tot de nieuwe centrale leiding (de oude was enkele maanden eerder vrijwel geheel gearresteerd) van het illegale blad. Samen met W.P. Speelman zorgde hij voor de productie (redigeren en laten drukken) van de nummers en organiseerde hij het landelijke verspreiden door middel van door hen aangestelde vertegenwoordigers. Een conflict tussen Speelman/Hos en de VN-redactie (met name Van Randwijk) over de interne veiligheid, organisatie en ideologische richting zou uiteindelijk mede leiden tot de oprichting van Trouw.

Op 30 november 1942 besloot hij om met diverse spionagerapporten naar Engeland uit te wijken, maar werd een dag later tijdens zijn poging gearresteerd op het Stalen Bolwerk in Haarlem. Tot 1 september 1943 was hij opgesloten in de gevangenis van Scheveningen (Oranjehotel), daarna werd hij naar kamp Vught overgebracht. Al vrij snel begreep de illegaliteit dat Hos door verraad in handen van de Duitsers was gekomen. Het spoor wees naar een van de verbindingsofficieren van het AHK-OD, de cadet-sergeant W. Pasdeloup. Die werd vervolgens aan een kruisverhoor onderwerpen, waar al snel zijn schuld kwam vast te staan. De OD had in de loop van de oorlog al honderden leden door het vuurpeloton en het concentratiekamp verloren en besloot dat hen geen andere weg open stond dan de verrader door eigen mensen te laten liquideren. Wie deze liquidatie heeft uitgevoerd en waar ze heeft plaatsgevonden, is altijd geheim gebleven. Op 2 januari 1944 werd hij voor zijn proces teruggebracht naar Scheveningen. Het proces werd op 13 tot 15 januari 1944 voor het Duitse Obergericht gevoerd in het gebouw van de Hoge Raad aan het Plein in Den Haag. Hij werd, samen met een aantal van zijn medestrijders (2e Vrij Nederland-proces) onder andere beschuldigd van hulp aan de vijand (in de vorm van spionage en sabotage), wapenbezit, vervalsing van geschriften en het verspreiden van ‘Duits-vijandige pamfletten’. Hij maakte het proces liggend op een brancard mee en mede hierdoor en door zijn heroïsche houding tijdens het proces, maakte hij grote indruk op zijn rechters. Hij zei onder andere:  ‘Wat ik gedaan heb, heb ik uit overtuiging gedaan en ik ben bereid daarvoor te sterven.’ Hij werd samen met onder andere zijn vriend Thies Jan Jansen ter dood veroordeeld en op 11 mei 1944 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Postuum ontving Henk Hos het Verzetskruis 1940-1945. In Amsterdam Zuidoost (Reigersbos/Gein) is een straat naar hem vernoemd, de Hendrik Hosstraat.