MUIZENEST

Punch was een Brits satirisch en humoristisch tijdschrift dat grote populariteit had in de tweede helft van de 19e eeuw en de eerste helft van de twintigste eeuw. Het is wereldberoemd geworden door de vele maatschappijkritische cartoons die door het blad werden gepubliceerd. Met de satirische teksten en prenten werd op humoristische wijze maatschappijkritiek of kritiek op personen. De doelwitten konden personen, politici, tradities, religie, kunstenaars, entertainers, media, normen, waarden, trends zijn. Niet alles was uitsluitend humoristisch bedoeld, want sommige satires waren redelijk agressief en scherp en hadden als doel te provoceren of tot actie aan te zetten. Het blad werd opgericht in 1841 en publiceerde tot 1992. Tijdens de Tweede Wereldoorlog haalde het blad haar hoogste oplage (175.000 exemplaren), maar daarna daalde de afzet zo sterk dat in 1992 werd besloten dat het na iets meer dan 150 jaar welletjes was geweest. De Egyptische zakenman Mohamed Al-Fayed kocht in 1996 de rechten op de naam en probeerde vervolgens het blad nieuw leven in te blazen, maar zes jaar later moest hij erkenning dat het een mislukt avontuur was. In 2002 had het blad nog slechts een schamele 6.000 abonnementen en hield Punch definitief op te bestaan.

De titel van het blad verwijst naar de Engelse versie van de poppenkastfiguur Jan Klaassen. Aanvankelijk droeg het blad de ondertitel The London Charivari, als verwijzing naar het in Frankrijk verschijnende gelijksoortige blad Le Charivari, een geïllustreerde krant die sinds 1832 dagelijks in Parijs werd uitgegeven. De krant werd gestart door karikaturist Charles Philipon en zijn schoonbroer Gabriel Aubert, die al artikelen hadden geschreven voor La Caricature, een satirische, antimonarchistische en geïllustreerde krant met veel pagina’s en gedrukt op duur papier. Om het financiële risico van boetes te verminderen werd Le Charivari gestart. Deze krant had over het algemeen een humoristische inhoud, met karikaturen, cartoons en recensies, maar met minder politieke lading. Desalniettemin moest de krant vaak van eigenaar veranderen door problemen met censuur door de overheid, de belastingen en opgelegde boetes. Toen de regering in 1835 politieke karikaturen verbood, begon de krant met het publiceren van satires over het dagelijks leven. Le Charivari werd dagelijks gepubliceerd van 1832 tot 1937, daarna werd vanwege de dalende verkoop besloten te verschijning wekelijks te maken, maar het blad hield in 1937 definitief op te bestaan. In 1841 werd de krant gebruikt als model voor hun eigen magazine Punch, ondertiteld The London Charivari. 

In 1841 werd de krant dus door Ebenezer Landells en zijn compagnons Henry Mayhew en drukker William Last gebruikt als model voor hun eigen magazine Punch, ondertiteld The London Charivari. Landell (Newcastle, 1808 – Londen, 1 oktober 1860)  was een graveur en illustrator, die in 1829 vanuit zijn geboorteplaats Newcastle naar de hoofdstad was afgereisd en daar zijn eigen graveurwerkplaats begon. Hij gaf eerst met weinig succes het modeblad Cosmorame uit, in 1841 gevolgd door het blad Punch. Aangezien het blad maar moeizaam van start ging, was Landell al snel gedwongen zijn eenderde deel van de aandelen van Puch te verkopen aan uitgeverij Bradbury and Evans. Die vervingen de oprichter van het blad door Joseph Swain. Landell reageerde zijn frustraties daarover later af met de publicatie van het pamflet A Word with Punch (1847). Herbert Ingram, een politicus, journalist en de oprichter van het eerste Britse geïllustreerde magazine The Illustrated London News, vroeg Landeel na zijn gedwongen vertrek bij Punch om de vaste illustrator te worden van zijn magazine, wat Landell tot zijn dood in 1860 zou blijven doen. Landell was daarnaast nog betrokken bij de uitageven van andere bladen, zoals The Illuminated Magazine (1843–35), Great Gun (1844, een Punch-immitatie), The Lady’s Newspaper (1847–63), Diogenes (1853, een tweede mislukte Punch-immitatie) en The Illustrated Inventor. Vanwege de groeiende belangstelling voor kinderboeken schreef en illustreerde hij ook enkele kinderboeken: Boy’s Own Toy-Maker (1858), Girl’s Own Toy-Maker (1859) en The Illustrated Paper Model Maker (1860). De bijdrage van Landell aan Punch was dus beperkt, maar zijn rol in de ontwikkeling van geïllustreerde kranten en magazines in de 19e eeuw is substantieel geweest.

Henry Mayhew (25 november 1812 – 25 juli 1887), de tweede mede-oprichter van Punch was een journalist, onderzoekers, schrijver van toneelstukken en iemand die op de barricaden stond om noodzakelijke sociale hervormingen te bewerkstelligen. Hij deed intensieve, statistische onderzoeken naar de situatie van het Londense lompenproletariaat en de sappelende bevolking die ondanks hard werken amper het hoofd boven water konden houden. De geconstateerde armoede, erbarmelijke levensomstandigheden en gewenste politieke hervormingen beschreef hij grote aantallen artikelen in The Morning Chronicle, die later in een serie boeken op de markt kwamen in de serie London Labour and the London Poor (december 1850 – februari 1852), die erg invloedrijk zouden zijn om voor de onderkant van de Britse samenleving verbeteringen te krijgen. Niet iedereen was echter even tevreden over de manier waarop ze door Mayhew werden geportretteerd. Een groep kooplui wenste niet als verantwoordelijke voor de bittere armoede van anderen te worden afgeschilderd en besloten in 1851 tot de oprichting van de Street Traders’s Protection Association. 

Landell en Mayhew hadden elk eenderde deel van het aandelenpakket. Het resterende deel werd evenredig verdeeld onder drukker William Last, een onbekende begunstiger en naar Mark Lemon, die gedurende de eerste jaren samen met Mayhew de redactie van het blad zou verzorgen. Lemon (Londen, 30 november 1809 – Crawley, 23 mei 1870) was vanaf zijn 26e actief als schrijver van toneelstukken. Hij zou er in de loop van zijn carrière meer dan zestig schrijven, terwijl hij tegelijkertijd ook bijdragen leverde aan een breed scala van tijdschriften en magazines. Hij was de medeoprichter van Punch en van The Field, in 1853 van start gegaan en ’s werelds oudste blad dat is gericht op wat de Engelsen zo fraai omschrijven als ‘country and field sports’. Daaronder worden alle  ‘sporten’ in de natuur bedoeld zoals jagen, vissen en andere zaken waarbij dieren voor het plezier van de deelnemers worden gedood. Lemon was overduidelijk niet altijd satirisch bezig. Lemon was zeer actief betrokken bij The Illustrated London News van zijn vriend Herbert Ingram, waar ook medeoprichter van Punch, Ebenezer Landell, onderdak had gevonden. Nadat Punch in juli 1841 was verschenen en in het begin met behoorlijke verliezen werkte zag medeoprichter Landell zich genoodzaakt zijn aandelen te verkopen. Lemon hield het blad in bedrijf door de winsten uit de verkoop van zijn toneelstukken in het blad te stoppen. Nadat uitgeverij Bradbury and Evans op het toneel was verschenen werd Lemon al snel de enige redacteur van Punch, wat hij tot zijn dood zou blijven. Vanwege de toegenomen populariteit van het blad leverde het ook hem veel status en invloed op.

Een van de meest actieve illustratoren van het blad was Charles Samuel Keene, die van 1851 tot 1890 zijn medewerking verleende en voor een groot deel van die periode deel uitmaakte van de vaste staf. het blad had behalve een aantal voortreffelijke illustratoren ook enkele schrijvers met een vlijmscherpe pen in dienst, zoals John Betjeman, A. A. Milne, Anthony Powell, W. C. Sellar, R. J. Yeatman, William Thackeray, Lewis Baumer en John Tenniel. Punch heeft via talrijke tekeningen en teksten een belangrijke rol gespeeld in de  Britse cultuurgeschiedenis, waarbij een aantal karikaturen nog steeds voortleven in het collectieve geheugen. Overzichten van het werk zijn te vinden onder Gutenberg en het Punch-archief.