MUIZENEST

Joseph Merrick (Leicester, 5 augustus 1862 – Londen, 11 april 1890) was een Engelsman die bekend werd vanwege zijn afwijkende lichamelijk voorkomen en daar de naam The Elephant Man aan overhield. Aan het begin van zijn leven zag hij er als een gewone jongen uit, maar tussen zijn derde en vijfde levensjaar veranderde dat. Als eerste viel op dat zijn armen niet gelijkmatig groeiden en dat zijn voeten opmerkelijk groot werden. Zoals in die tijd niet ongebruikelijk werd als verklaring voor deze vreemde afwijkingen gekeken of zich geen opvallende gebeurtenis tijdens de zwangerschap had voorgedaan. Volgens het volksgeloof konden baby’s ernstige misvormingen oplopen wanneer hun moeder tijdens de zwangerschap erg schrok. Volgens de familie Merrick was dat in dit geval ook gebeurd, want moeder Mary Jane zou toen ze vier maanden zwanger was van Joseph namelijk  door een kermisolifant omver zijn geduwd en daar heftig van zijn geschrokken. Joseph Merrick zou zijn leven lang geloofd hebben dat dit de oorzaak was van zijn ziekte. Aan de rechterkant van zijn gezicht en lichaam begonnen in snel tempo bulten te groeien. De artsen die hem onderzochten gingen ervan uit dat hij aan de zeldzame aandoening elefantiase ofwel olifantsziekte leed, die wordt veroorzaakt door parasieten en bij een deel van de patiënten lijdt tot een dikker wordende huid, heftige pijnen en overmatige zwelling in de armen, benen of geslachtsdelen. Bijna altijd zorgen de veranderingen in het lichaam ervoor dat personen met deze ziekte sociale en economische problemen krijgen. Dat was ook bij Merrick het geval, want door zijn misvorming raakte hij geïsoleerd van normale omgang met kinderen en kon hij nauwelijks nog naar school aangezien hij zwak was en gepest werd. De meeste mensen vonden hem te afschrikwekkend om naar te kijken. De artsen konden niets voor hem doen en Merrick werd al snel door zijn omgeving uitgestoten.

Tot het moment dat zijn moeder stierf, toen Merrick twaalf jaar oud was, verbleef hij meestal thuis. Zijn vader hertrouwde echter al snel met de weduwe Emma Wood Antill, die zelf al enkele kinderen had. De vrouw moest niets van de misvormde Joseph weten en stond erop dat hij uit huis werd uitgezet. Merrick ondervond dat de affectie van zijn vader snel afnam en trachtte een paar keer het ouderlijk huis te ontvluchten. Telkens werd hij echter naar zijn vader teruggebracht. Ondanks zijn lichamelijke beperkingen slaagde Merrick erin een baantje te vinden. Hij werkte enkele jaren als sigarenroller, maar toen zijn hand verder vervormde lukte dit niet meer. Hij bracht nu geen geld meer mee naar huis, waarna de situatie thuis snel escaleerde. Hij probeerde nog een tijdje als schoenpoetser en straatventer zijn geld te verdienen, maar hij werd op straat gepest en uitgelachen om zijn afschrikwekkende uiterlijk. Zijn gezicht en lichaam waren inmiddels voor een groot deel overgroeid met harde bottumoren. Vaak gingen nieuwsgierige mensen om hem heen staan om naar hem aan te staren. In 1877, hij was op dat moment amper vijftien jaar oud, was zijn lichamelijke conditie zodanig verslechterd dat het schier onmogelijk zou zijn ooit nog een baantje te vinden. De jonge Merrick moest noodgedwongen op straat zwerven, maar na een tijdje ontfermde zijn oom Charles zich over hem. Toen die niet langer de financiële middelen had om zijn neefje te verzorgen, belandde Merrick, op zeventienjarige leeftijd, in een armenhuis.

Rond 1884 concludeerde Merrick, die steeds verder misvormd raakte, dat hij slechts aan dat armenhuis zou kunnen ontsnappen door als bezienswaardigheid in een ‘freakshow’ te gaan werken. Met behulp van de Engelse entertainer Sam Torr verliet hij op 3 augustus 1884 het armenhuis en begon zijn nieuwe carrière als bezienswaardigheid onder de naam ‘Merrick the Elephant Man’. Na een tour door Engeland belandde hij in Londen, waar hij een zogeheten penny gaff betrok. In een klein, armetierig zaaltje konden bezoekers hem voor een paar centen even bekijken en griezelen. Vlak daarna reisde Merrick nog kort door Europa. In 1886 keerde hij totaal berooid terug in Londen, nadat zijn manager hem in Brussel had beroofd. Op straat probeerde hij mensen om hulp te vragen voor zijn benaderde situatie, maar het lukte hem niet zichzelf verstaanbaar te maken. Hij werd op straat gemolesteerd en naar het ziekenhuis gebracht. Daar vond de politie in zijn jaszak een briefje met de naam van Frederick Treves, een arts van het Royal Londen Hospital die enkele jaren eerder een circus had bezocht waar Merrick tentoongesteld werd. De politie bracht Merrick over naar het ziekenhuis in Whitechapel, dat hem vervolgens toestemming verleende voor de rest van zijn leven in het hospitaal te verblijven. Treves stelde de (onjuiste) diagnose elefantiase vast. Pas in 2003 werd vastgesteld dat Merrick het proteus-syndroom had, waarschijnlijk in combinatie met neurofibromatose. Treves verzamelde donaties om de rekeningen van het ziekenhuis voor Merrick te betalen. Ook de pers kwam op Merrick af, waardoor hij enige bekendheid begon te genieten en Merrick opnieuw een bezienswaardigheid werd, maar nu voor de rijkere mensen die hem met meer respect behandelden. Zelfs leden van het koningshuis kwamen hem ‘bezichtigen’.

Als hij vrij was kon Merrick niet gewoon over straat lopen, omdat hij dan aangevallen en uitgescholden werd. Daarom droeg hij een kap die speciaal voor zijn enorme hoofd gemaakt was, om zijn uiterlijk achter te verstoppen. Hij was een gevoelig mens die zwaar onder zijn mismaaktheid leed. In 1889 nam hij zes weken vakantie en trok de natuur in, ver weg van de nieuwsgierige blikken van mensen. Zijn gezondheid bleef achteruit gaan omdat zijn misvormingen bleven toenemen. OP het laatst had zijn hoofd een omtrek van maar liefst 91 centimeter. Merrick had bijna heel zijn leven lang rechtop moeten slapen omdat zijn hoofd zo zwaar was dat hij plat liggend, onvoldoende lucht kon krijgen. Op 11 april 1890 werd hij dood aangetroffen in zijn bed, pas 27 jaar oud. Het was niet duidelijk of hij expres plat op bed was gaan liggen om te sterven of dat het een ongeluk was. Na zijn dood was zijn lichaam nog enige tijd te bezichtigen in het Royal London Hospital. Zijn skelet wordt hier nog altijd bewaard. Zijn andere resten werden begraven. Waar was lange tijd onduidelijk, maar in mei 2019 ontdekte de Britse schrijfster Jo Vigor-Mungovin dat Joseph Merrick op 24 april 1890 werd begraven op het City of London Cemetery in een naamloos graf. Er gaan stemmen op om een plaquette bij dit graf te plaatsen.

Over Merrick zijn verschillende films gemaakt, waarvan The Elephant Man uit 1980 van regisseur David Lynch, met John Hurt als Merrick en Anthony Hopkins als Dr.Frederick Treves de bekendste is. Deze film werd genomineerd voor acht Oscars.In juni 1987 liet Michael Jackson aan het ziekenhuis weten zeer geïnteresseerd te zijn in het leven van Joseph Merrick. Hij bood hij 500.000 dollar om het skelet van The Elephant Man in bezit te krijgen en te kunnen toevoegen aan zijn rariteitenkabinet. Vreemd, een spiegel van vijf dollar was genoeg geweest om dat kabinet te vervolmaken. Het ziekenhuis wees dit bod af en meldde dat het skelet überhaupt niet te koop was. Terecht, er is genoeg met Merrick gesold.
.

.