MUIZENEST

Etienne Giran (Vauvert, 17 augustus 1871 – Buchenwald, 13 september 1944) was een predikant. Van 1900 tot 12 mei 1921 was hij de predikant van de Waalse Gemeente in Amsterdam. In de periode schreef hij een aantal theologische boekjes, die zowel in het oorspronkelijke Frans en in de Engelse vertaling nog steeds herdrukt worden. Enkele van die boeken werden ook in het Nederlands vertaald en kenden toen een meer dan behoorlijke populariteit. Zo verscheen in 1905 van hem ‘De Godsdienstige Waarheid en de Moderne Christenen’ en in 1916 ‘Een onhoudbare leer. Denkbeelden van Jezus over de leer, dat men het kwade niet met geweld te keer mag gaan‘, die nog slechts via het antiquariaat beschikbaar zijn. Na zijn terugkeer naar Parijs bleef hij een goede bekende binnen de Nederlandse gemeenschap in de Franse hoofdstad, althans het christelijke deel daarvan. Een van de vele contacten die hij hier had was Johan Herman Laatsman de Bailleul (Gent, 14 september 1903 – Den Haag, 28 mei 1976), een Nederlandse diplomaat en degenen die in de periode januari 1943 – februari de hoogste leiding zou hebben over Dutch-Paris. Dat was een ondergronds netwerk van het Nederlands, Belgisch en Frans verzet met als doel mensen te redden en belangrijke documenten te smokkelen. De ontsnappingsroute heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het Frans verzet en was verantwoordelijk voor de redding van meer dan 1.080 mensen, waaronder 800 Nederlandse Joden en meer dan 112 neergehaalde geallieerde piloten. Er werkte ongeveer 300 man voor het netwerk, waarvan in de bezettingsjaren ongeveer de helft werd gearresteerd. Veertig leden werden gedood of stierven aan de gevolgen van gevangenschap. Het duurde niet al te lang na de Duitse bezetting van Frankrijk dat Etienne Giran en zijn zoon Olivier Giran voor Dutch-Paris gingen werken.

Op 31 augustus 1942 werd Etienne Giran echter gearresteerd. Hij werd er scherp ondervraagd over het boek ‘Devant l’histoire. Les origines de la Guerre. Textes allemands‘, dat in 1918 was uitgegeven.Het boek handelde over de Duitse verantwoordelijkheid voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Dat boek was geïllustreerd door Louis Raemaekers (Roermond, 6 april 1869 – Scheveningen, 25 juli 1956), een politiek tekenaar die gedurende de Eerste Wereldoorlog via zijn publicaties voor het Britse propagandabureau Wellington House grote internationale bekendheid kreeg. Na zijn dood in juli 1956, bijna veertig jaar na die oorlog, was men in Groot-Brittannië nog niet vergeten welke rol zijn scherpe tekeningen hadden. The Times schreef in een necrologie: ‘Er wordt gezegd dat Louis Raemaekers de enige privépersoon was, die een waarlijke en grote invloed heeft uitgeoefend op het verloop van de Eerste Wereldoorlog. Er waren een tiental mensen – keizers, koningen, staatslieden en legerleiders – die ontegenzeglijk het beleid vormden en de leiding hadden. Maar buiten die cirkel van grootheden, was Louis Raemaekers de enige man die, zonder titel of status – en zonder enige twijfel – het lot van de volkeren heeft bepaald.’ Het is vanwege die status best mogelijk dat Etienne Giran door de Duitsers meer werd aangevallen op het feit dat deze tekeningen in het boek waren opgenomen, dan op de theologische gedachten van Giran. Die hadden immer maar een zeer beperkte reikwijdte.

Na ruim vijf maanden strenge opsluiting in de gevangenis van Angers werd hij op 5 februari 1943 weer in vrijheid gesteld. Gedurende zijn tijd in de gevangenis, zat zijn zoon Olivier in eenzame opsluiting enkele cellen verderop. In maart 1944 werd Etienne Giran door het verzet benaderd met de vraag mee te gaan werken aan een illegale drukkerij. Zijn slechte ervaringen in Angers wierhielden hem er niet van positief te reageren op de vraag. Al na twee maanden werd de drukkerij door de Duitsers ontdekt en werd iedereen gearresteerd. Voor Giran was die arrestatie op 5 juni 1944. De gezondheid van de inmiddels 73-jarige Giran was toen al zeer slecht vanwege de behandelingen die hij in de gevangenis had moeten ondergaan. Door de Duitsers werd hij eerst overgebracht naar de gevangenis van Fresnes, later werd hij vervoerd naar het doorgangskamp Compiegne. Uitgerekend op zijn 74ste verjaardag werd hij met het laatste transport gevangenen vanuit Compiegne gedeporteerd naar het concentratiekamp Buchenwald. Hij overleed daar enkele weken later, op 13 september 1944. Waarschijnlijk is het lijk van Etienne Giran daarna verdwenen in een van de talrijke massagraven in Buchenwald. Op 20 mei 1950 verleende de Nederlandse regering Olivier Giran het Verzetskruis, tegelijkertijd met zijn zoon en andere Nederlandse en Franse verzetsstrijders. Hij raakte daarna echter als persoon snel in de vergetelheid. Op internet is amper iets over hem te vinden, slechts verwijzingen naar zijn boekjes. Dat is een troost: zijn gedachten leven voort.