MUIZENEST

Cornelia (Cor) van den Berg – van der Vlis (‘s-Gravenhage, 28 oktober 1892 – Vries, 8 september 1944) was een Nederlands verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog, die actief was in Friesland en werkte onder de verzetsnaam ‘Annie Westland'(waarschijnlijk een verwijzing naar het feit dat ze oorspronkelijk uit Den Haag kwam, dus uit ‘het westen. Ze was getrouwd met kapitein in de infanterie Christiaan Frederik van den Berg (Arnhem, 27 juli 1901 – Leusderheide, 29 juli 1943), die in Den Haag actief lid van de Ordedienst was. Hij was daar inlichtingenofficier en leider van een sabotagegroep. Eind december 1941 kwam hij in contact met de geheim agenten Thijs Taconis en Huub Lauwers. Thijs Taconis (Rotterdam, 28 maart 1914 – Mauthausen, 6 september 1944) was in mei 1940 vanuit zijn woonplaats Scheveningen in een logger van Scheveningen naar Engeland gevaren om zich aan te sluiten bij het verzet. Huub Lauwers (Amsterdam, 19 juli 1915 – Utrecht, 13 juni 2004) had zich eveneens naar Engeland begeven om zijn diensten aan te bieden aan de Nederlandse regering. Beiden werden door de Special Operations Executive (SOE) te Beaulieu opgeleid als geheim agent. Op 7 november 1941 werden ze vanuit Engeland bij Ommen geparachuteerd, met als opdracht een radioverbinding met het hoofdkwartier in Londen te onderhouden. Op 3 januari 1942 werd het eerste codebericht naar Londen verzonden, maar al op 9 maart 1942 valt het duo in Duitse handen. Thijs Taconis zou op 6 september 1944 in Mauthausen worden gefusilleerd, samen met 23 andere Nederlandse geheim agenten. In de periode 6 -8 september 1944 zouden in het Duitse concentratiekamp in totaal 54 geheim agenten worden neergeschoten. Huub Lauwers ging in op het aanbod van de Duitsers met hen samen te werken, maar trachtte vele malen via de vooraf afgesproken security-checks tevergeefs Londen erover te informeren dat hij en Taconis gearresteerd zijn. Het was het begin van het Englandspiel dat 59 Nederlandse geheime agenten het leven zou kosten en waarvan de Beweegredenen vanuit Londen nog steeds in nevelen zijn gehuld. Het is onduidelijk wat voor soort contacten Christiaan van den Berg met Taconis en Lauwers heeft gehad. In februari 1942 was hij betrokken bij een paar belangrijke wapendroppings, maar op dat moment was zijn verzetsgroep al geïnfiltreerd door de V-Mann Mathijs Ridderhof, dier ervoor zorgde dat Van den Berg op 6 maart 1942 in handen viel van de Sicherheitsdienst. Dezelfde Ridderhof zou later een rol spelen bij het oprollen van de Amsterdamse verzetsgroep CS-6. Tijdens het tweede OD-proces werd hij ter dood veroordeeld en op 29 juli 1943 op de Leusderheide gefusilleerd, samen met zestien van zijn mede-verzetsstrijders (Anton Abbenbroek, Lex Althoff, jhr. Pim van Doorn, F. Dudok van Heel, R. Hartogs, W. H. Hertly, J.F.H. de Jonge Melly, Adrien ‘Broer’ Moonen, E.A. Latuperisa, W. Mulder, A.C.Th. van Rijn, Joan Schimmelpenninck, Jan van Straelen, Sieg Vaz Dias, G.F.M. Vinkesteyn en A. Wijnberg). Op 11 september 1952 werd hem postuum de Bronzen Leeuw toegekend, een Nederlandse dapperheidsonderscheiding die in maart 1944 is ingevoerd en vooral bedoeld was voor militairen die voor de Nederlandse Staat strijd hebben geleverd en daarbij bijzonder moedige en beleidvolle daden bedreven hebben. In totaal hebben sinds de invoering 1.210 personen de Bronzen Leeuw ontvangen.

Cornelia Johanna van den Berg – van der Vlis was nauw betrokken bij de verzetsactiviteiten van haar echtgenoot. Zij werd dan ook op 6 maart 1942 ook gearresteerd en werd opgesloten in het Oranjehotel in Scheveningen. Na ongeveer twee weken werd ze echter op vrije voeten gesteld,, maar werd wel gedwongen Den Haag te verlaten. Ze ging toen wonen bij haar broer in Leeuwarden en ging daar verder met haar verzetsactiviteiten als actief lid van de Ordedienst en Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers als hoofdkoerierster voor de provincie Friesland. Toen ze op 9 augustus 1944 koeriersdiensten deed in Utrecht, werd ze opgepakt door verraad van ‘Edith’ (de schuilnaam van de beruchte Miep Oranje, een vrouwelijke ‘V-mann’ die verantwoordelijk wordt gehouden voor de arrestatie n dood van minimaal 195 Nederlandse verzetsmensen en daarom de bijnaam ‘Koerierster des doods’ kreeg. Ze is op het eind van de oorlog spoorloos verdwenen en werd in 1962 per 9 augustus 1944 juridisch dood verklaard). Dat gebeurde in de koerierscentrale die was gevestigd in Huize Liana aan de Oude Gracht, dat kort daarvoor door de Sicherheitspolizei was ingenomen om een val voor Van den Berg – Van der Vlis te zetten. Er werd een pasje op haar gevonden dat de transportploeg uit Utrecht in Koudum zou moeten tonen als die de buit van de tweede Workumer kraak van 3 augustus 1944 kwam ophalen, die daar voor het illegale distributiekantoor te Utrecht gereed lag. Na haar arrestatie verbleef ze kort in het Huis van Bewaring te Utrecht en werd toen overgebracht naar het Scholtenhuis te Groningen. Daar onderging ze diverse zware verhoringen, maar ze heeft er geen geheimen over de organisatie prijsgegeven.

Op bevel van SS-Sturmbahnführer B.G. Haase, het hoofd van de Aussenstelle der Sicherheitspolizei und SD in Groningen werd ze samen met de oud-marineofficier en predikant Lourens Touwen uit Makkum op 8 september 1944 in de Zeijer Strubben (gemeente Tynaarlo) in de buurt van het dorp Vries (iets ten noorden van Assen) doodgeschoten en ter plaatse begraven. Op 1 februari 1946 werd ze herbegraven in het graf van haar echtgenoot op de begraafplaats Rusthof te Amersfoort (vak 12, nummer 138-A). Vijftig jaar na haar dood, op 8 september 1994, is op de plaats van haar executie een monument onthuld, dat bestaat uit een aantal stenen waarop een bronzen plaquette is aangebracht met de namen van Cornelia Johanna van den Berg van der Vlis en ds. Lourens Touwen, plus hun geboortejaren en de datum van executie. Na de oorlog werd ze bij Koninklijk Besluit van 25 juli 1952 onderscheiden met het Verzetskruis 1940-1945. Ook kreeg zij het Verzetsherdenkingskruis. In Leeuwarden is in de Vrijheidswijk een flat en een straat naar haar genoemd, de in 1965 gebouwde Annie Westlandflat (gesloopt in april 2009) en de Annie Westlandstraat.