MUIZENEST

De Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) werd halverwege 1942 opgericht door Helena Kuipers-Rietberg (‘Tante Riek’) uit Winterswijk en Frits Slomp uit Heemse, een dorpje bij Hardenberg. Helena Kuipers-Rietberg had een driejarige HBS-opleiding gevolgd en daar haar toekomstige echtgenoot ontmoet, de graanhandelaar Piet Kuipers (1892-1978). Die werkte op het kantoor van haar vader, die molenaar en graanhandelaar was. Later kocht Kuipers zich in bij het bedrijf van zijn schoonvader. Helena zorgde voor de huishouding, de opvoeding van de vijf kinderen en was verder actief in diverse maatschappelijke organisaties. In 1932 was ze medeoprichter van de Gereformeerde Vrouwenvereeniging in Nederland en vanaf de oprichting in 1937 hoofdbestuurslid van de Bond van Gereformeerde Vrouwenvereenigingen in Nederland, wat haar een uitgebreid netwerk opleverde dat in de bezettingstijd erg nuttig bleek te zijn. Ze was erg tegen de nationaalsocialistische beweging en begon direct na de bezetting al met hulpverlening aan onderduikers. Daarbij kwam ze in contact met de gereformeerde dominee Frits Slomp, die in juli 1942 moest onderduiken vanwege zijn anti-nationaalsocialistische activiteiten. Tegelijkertijd werden steeds meer Joodse Nederlanders weggevoerd, moesten grote aantallen jongeren verplicht werken voor de Duitse oorlogsindustrie, kwamen er gevluchte krijgsgevangenen de grens over en moesten ook bemanningsleden van neergeschoten geallieerde vliegtuigen worden geholpen. Het aantal onderduikers nam daardoor snel toe. Geld voor al dat werk kreeg Kuipers-Rietberg uit een van de illegale noodfondsen, later het Nationaal Steun Fonds, waarvoor zij de uitbetaalster voor de Achterhoek was. Valse papieren en voedselbonnen werden door anderen geleverd. De door hen opgerichte Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) groeide snel uit tot een grote landelijke organisatie, die in augustus 1943 de Landelijke Knokploegen (LKP) oprichtte.

Vanaf de zomer 1944 tot mei 1945 gaf het Centraal Bureau van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) vier Mededelingenbladen uit. Tegelijkertijd verschenen voor zogenaamde TOP-leden drie Mededelingenbladen. Vanaf 14 mei 1945 werd de publicatie van deze twee Mededelingen voortgezet als Mededelingen van Centraal Bureau der LO en Afwikkelingsbureau LKP. Per 1 januari 1946 werd de titel gewijzigd in De Zwerver, een verwijzing van de schuilnaam van Frits Slomp. Van dit contactorgaan voor alle voormalige leden van het verzet zou vijf jaargangen kennen en in december 1949 voor het laatst verschijnen. Vooral in de eerste edities stonden veel oproepen voor vermiste personen, rouwadvertenties en aangrijpende herdenkingsartikelen.

Het eerste naoorlogse nummer (De Zwerver 46 – 14 mei 1945) bevatte nog vooral organisatorische mededelingen. Vanaf in vier nummers in juni 1945 – De Zwerver 47 (3 juni 1945) tot De Zwerver 50 (29 juni 1945) – stonden er in totaal 71 oproepen (er is genummerd tot 72, maar nr. 39 is per ongeluk overgeslagen) over personen waarvan nog steeds niet bekend was of zij nog leefden en zo ja, waar ze dan verbleven, steeds voorzien van de toevoeging met spoed te berichten aan het Centraal Bureau indien men nuttige informatie kon verstrekken. De 71 juni-oproepen waren slechts een aanduiding van de stortvloed smeekbedes die nog zouden volgen. Opvallend is dat onder nummer 55 gevraagd wordt of iemand inlichtingen heeft over het lot van ‘Tante Riek’, een van de oprichters van de LO-LKP. Bij sommige oproepen is de informatie zo summier, dat men zich kan afvragen of dit ooit het gewenste resultaat zal opleveren. We gaan de komende tijd een dappere poging wagen. Benieuwd hoe ver we gaan komen. We kunnen overigens direct met drie personen beginnen, want over en Jan Wildschut, Helena Kuiper-Rietberg en Kees de Groot alias Chris den Goevers is eerder op deze site al geschreven. Zie de links bij nummer 55 (Helena Kuipers-Rietberg), nummer 59 (Wildschut) en nummer 11 (De Groot) en voor extra informatie  het artikel ‘Wie zijn er gefusilleerd bij Rozenoord?’

OPROEPEN JUNI 1945

1. Bernard Goudener, 5 jaar oud.
2. Donsje Kater, gebracht naar Friesland. 
3. Hansje Hondrecht, geb. 10·9-1937, door onbekende uit de crèche gehaald. Pl. Middenlaan, Amsterdam, in begin Aug, 1943, Kent.: Litteken boven rechteroog en besneden.
4. David Gokker, oud 7 jaar, gewoond hebbende in Breda. Waarschijnlijk ondergebracht bij leeraar in Amsterdam
5. Simon Abram, geb. 4 Maart 1937. Weggehaald van Amstellaan SO door ,,Tiny”. Vervoerd omgeving Arnhem.
6. Hansje Culp of Hansje Broeke, geb. 16-11-’41. In September ‘44 gered uit Westerbork. Donkere ogen. Zwarte krullen en vriendelijk karakter.
7. Jehuda Chajim (Janus) 3 jaar oud. Bijzonderheden: 3e en 4e teen aan elkaar gegroeid.
8. Hans van Gelder, geb. 5-4·’34.
9. Tom Lambrechtsen van Ritthem. Schuilnaam Chilly. Was werkzaam in Amsterdam. Waarschijnlijk bij L.O., 3 Mei j.I. gefusilleerd.
10. De heer Peter Windt, voorheen wonende te Arnhem, werkende onder de naam: PIETER POST, wordt verzocht het tegenwoordige adres van het Joodsche kind, Freetje, oud 5 jaar te willen opgeven onder nr. 10 van dit blad.
11. Dengenen, die tusschen 1 en 8 Maart j.l. in het Huis van Bewaring aan de Weteringschans te Amsterdam, met den Heer Den Goevers in Cel B. 315 gezeten hebben, worden verzocht zich in verbinding te willen stellen met ons Bureau onder nr. 11 van ons blad.
12. Wij zoeken onzen zoon FRITS J. WATERMAN, geb. 20 Nov. 1934 te Hilversum. Laatste woonplaats: Gaaspstraat 46 l, Amsterdam-Zuid. Inlichtingen onder nr. 12 van ons blad.
13. Mevr. F. S. Q. Tweeboom vraagt inlichtingen omtrent de verblijfplaats van Jacob Speyer, het laatst in Westerbork geweest. Inlichtingen onder nr. 13 van ons blad.
14. Contact gezocht met Mej. VAN DER HORTST (schuilnaam? – woonachtig te Nederhorst den Berg?) in verband met de opsporing van Joodsche kinderen. Inlichtingen onder nr. 14 van ons blad.
15. Willen zij, die zich van 31 Jan. tot 6 Maart 1945 in cel B 3-9 met den Heer P. A. Böhm bevonden, zich met ons in verbinding stellen onder nr. 15 van ons blad.
16. Wil lange, donkere man, die zich Juli-Augustus 1944 vervoegd heeft bij DAMES, Hofmeyerstraat 25 II, met de mededeeling, dat Mary Winnink in of op weg naar het Westerbork ontsnapt is, zich met ons in verbinding stellen onder nr. 16 van ons blad.
17. Hiermede een vriendelijk verzoek aan ieder, die inlichtingen kan geven over mijn man, CORNELIS COLIJN, geb. 12-4-1905 te Voorhout. Hij is eerst in Dachau geweest. Daarna heb ik een niet-officieel bericht ontvangen, dat hij tijdens een bombardement, 4 October 1944 te Heil(s)ingen, overleden is in een kamp. Inlichtingen onder nr. 17 van ons blad.
18. Wie kan inlichtingen verschaffen over C. Has, gewoond hebbënde Reestraat 19, Amsterdam. In Aug. 1944 met een overval in Amsterdam naar Amersfoort overgebracht. Zou in September weer vrij zijn gekomen. Is echter spoorloos. Inlichtingen onder nr. 19 van dit blad.
19. J. BALDER, Dorpsstraat 138, geb. 7 Aug. 1900 te Broek op Langendijk. 23 Juni weggehaald door Vibaan. Zou 16 Juli 1944 gefusileerd zijn. Of 4 Aug. te Scheveningen overleden. Wie verschaft inlichtingen. Gegevens onder nr. 19 van dit blad.
20. Willen zij, die met CORNELEIS MARINUS in het concentratiekamp Nahr Weiler, blok 1 waren en iets omtrent hem weten, zich in verbinding stellen met ons bureau onder nr. 20 van dit blad.
21. Inlichtingen verzocht betreffende onderstaande drie kinderen, den 30sten April 1943 afgehaald Cilierstraat 15, Amsterdam. DAVID HERMAN LEUW, geb. 17 Juni 1938; BERTHA EVALIN BEATRIX LEUW, geb. 17 Juni 1938; ELLY IRENE LEUW, geb. 8 Aug. 1941. Verblijfplaats vermoedelijk omgeving Nieuw-Vennep. Inlichtingen te zenden aan ons bureau onder nr. 21 van dit blad
22. Frederik Scheerman.
23. Ernst Katan, via Westerbork naar Duitsland getransporteerd.
24. Rita Willinger, 5 jaar, gewoond hebbende in de Haringvlietstraat.
25. Jacobus Johannes Huybrechts, laatst in Bergen-Belsen.
26. Johan Herman Laatsman (Hans) geb. 17 Jan. 1929.
27. Arend Quelle, 20 jaar oud, 8 Sept. 1944 weggevoerd uit Kamp Amersfoort.
28. Arie van Es, 23 jaar, 17 Maart weggevoerd uit Amersfoort.
29.  Arris Bronk, eind Januari ontslagen uit Sachsenhausen.
30. Roeland J. Snellen, was op Î 5 Jan. j.l. nog in Neuengammen.
31. Jan Wildschut, vervoerd van Weteringschans naar Vught. Daarna spoorloos.
32. Nicolaas, Hendrik Bernardus Goldhorn. Het laatst in Oranienburg.
33. Harry Koopman, geb. 29-1-42, vermoedelijk in Amsterdam-Zuid.
34. André of Robbie, Joods jongetje, geboren 1941 te Hilversum. Uit trein gehaald op weg naar Westerbork.
35. Johannes Jacobus van Lint, in Duits Concentratiekamp.
36. Estha Gobes, geb. 17 Juni 1939. 10 Juni 1943 van haar grootouders Havikslaan 23 Amsterdam, weggehaald.
37. Albert Volkert Bakker, geb. 6-11-1915 te Amsterdam. Gelijk met Dienske en Wagenaar in Amersfoort geweest. Begin Oct. vervoerd naar Duitsland.
38. Tjebbe Wierdsma, geb. 30-4-98. In Augustus 1944 naar Amersfoort vervoerd.
39. (nummer dat door de redactie per ongeluk is overgeslagen)
40. Riet Leystra. In November van Oranienburg naar Neuengammen vervoerd.
41. A. J. v. d. Horst, gevangen in Amersfoort.
42. Wiebe Dop, 15 Sept. nog in Oranienburg. Later vervoerd naar Schwerin.
43. I. van der Hoeven. In 1941 gearresteerd. In Haren Nr. 335 vervoerd op 5 Sept. naar Vught.
44. Hendrik Fransen, geb. 13 Oct. 1921. Laatste adres. Kopern bij Angau op 2 Juli 1944. Waarschijnlijk overgebracht naar Heiligenberg.
45. Cornelis Wagenaar, geb. 23 Aug. 1901 en K. Pluister, geb. 25 Juli 1900. Beiden ongeveer half October uit Amersfoort vertrokken. Waarschijnlijk naar Neuengamme bij Hamburg overgebracht.
46. Ir. L. P. Krijger. 20 Aug. 1944 door Landwacht in Obdam b, Alkmaar gearresteerd. Zou begin Sept. ’44 nog in kamp Amersfoort gezeten hebben.
47. Hendrik de Ruiter, geb. 5-2-1906. Opgepakt Maart 1944 in Den Ham (Ov.). Gebracht naar Arnhem. Daarna Amersfoort. Op 12-10-44 waarschijnlijk naar kamp Neuengamme bij Hamburg. Op de zelfde wijze is G. Lammerik spoorloos.
48. Meyer Franco Agsteribbe, 4-4-44 te Amsterdam gearresteerd. Van “de Weteringschans”, via Westerbork, overgebracht naar Kamp in Duitsland.
49. Hermann Kropff. In October ’44 verplaatst van Concentratiekamp “Oranienburg” naar ,,Neuengamme” bij Hamburg.
50. Eysink, Fredericus Berend, geb. 23-3-’23. Op 2-6-’44 gearresteerd door S.D. Tot 4-8-’44 in Huis van Bewaring te Groningen. Daarna op transport naar Amersfoort.
51. Mevr. Mr. Th. Ossendrijver-Korijn, gewoond hebbende J. J. Viottastr. 36, Asd.-Z.
52. Hendrik Fransen, geb. 13-10-’21. Gevangennummer: 69038, Kolpern bij Angau.
53. Mendelaar, Jurriaan Jan, geb. 8-6-’24. wonende: Weteringstr. 32, Asd.-C. of Oude Ermeloscheweg 11, gem. Ermelo. Koerier R.R.-afdeling Asd. ± 20 Dec. ’41, opgepikt bij Barneveld. Overgebracht naar Apeldoorn (Willem III kazerne). Half Januari naar Amersfoort (Gev.nr. 10367), 2-2-’45 naar Neuengamme bij Hamburg. Waarschijnlijk later (Maart) naar Buchenwalde.
54. Wie heeft van 29 Jan. tot 9 Febr. 1945 verblijf gehouden op de Weteringschans, Cel B 48-550 en daar aangetroffen den heer G. C. Stapel?
55. Mevrouw H. Th. Kuipers-Rietberg (Tante Riek). Op 6-9-’44 naar Vught (Frauenstraflager “Ravensbrück”) gevoerd.
56. Familie H. Fraussissen-Thijssen en M. Arens-Thijssen v/h wonende te Asd.
57. A. Gelder, geb. 30 Aug. 1906. 14-9-’43 van Westerbork naar Auchswitz.
58. Elias (Herman) Rooselaar, geb. 31-10-1903. 19-11-’43 in Asd. gearresteerd. Medio Jan. naar Westerbork. 2-3-’44 naar Duitschland. Moet voor transport naar Dsld. Geholpen zijn door Groningsche dame, welke werkzaam was te Westerbork.
59. Jan Wildschut. Gearr. bij distr. overval te Haarlem. Gebracht naar Weteringschans te Asd. Na overval op Weteringschans vervoerd naar Vught.
60. Paulus van Weeren, geb. 15-2-’23. 17 Aug.’44 gepakt te Wons (Fr.). Overgebracht naar Leeuwarden. 29 Aug. ’44 waarschijnlijk naar Amersfoort.
61. Kik ten Boom, wonende Hilversum, Surinamelaan 15, geb. 27-5-’20. Laatste gezien 10-4-’45 op de “Klinket”, Buitenpost van Oranienburg.
62. Elst, Josephus Leopoldus, geb. 9-6-1897. Juni 1944 via Rotterdam en Amersfoort naar Duitschland gevoerd. Voormalig adres was: Lindenlaan 5, Sassenheim.
63. Anthonius Gerardus van de Wel, geb. 16-4-1896. Adres: Van Lenneplaan 17, Hilversum. In Oct. ’42 gepakt. 22 Sept. ’44 uit Vught weggevoerd.
64. Marinus van Dijk, geb. 26 Mrt. … . , wonende Meerstr. 5, H.’sum. In Rotterdam gepakt bij ’t drukken van “Trouw”. Laatste verblijfplaats Oranienburg.
65. Nicolaas Rudolf de Leeuw, geb. 21-1-’05, wonende Kievietslaan 3, Eindhoven. In Brussel gepakt op weg naar Engeland. 5-10-’43 naar Duitschland na proces voor het Landesgericht in Utrecht 7-5-’45. Laatste verblijfplaats: Melk in Oostenrijk.
66. Wajsbau, Benno, geb. 6-8-’36. Tot November 1943 verzorgd door Mevr. Hopsztajn, Chana, geb. 1-6-’05, wonende ‘s-Gravenhage, Thorbeckelaan 365. In November 1943 naar Friesland vertrokken. Kind schrijft zijn naam “Weissbian”.
67. J. J. van Kesteren, geb. 29-6-’14, wonende te Rijswijk (Z.-H.). In concentratiekamp Standborstel bij Hamburg getypt bericht met eigen handt. van hem ontvangen. Nu spoorloos.
68. Mozes Samson Frank (v/d Berg), geb. 20-7-’87. Tot Nov. als zenuwpatiënt in Noodziekenhuis te Velp. Na ontruiming per particuliere auto vertrokken en sindsdien spoorloos.
69. Wie kent of heeft gekend André René de Normandiër ’s Jacob in het concentratiekamp Engerhafen bij Aurich? 
70. Willem Hanegraaf, geb. 20-9-’21, wonende te Den Haag, P. v. Troostwijkstr. 255; gearresteerd 12 October 1944 en naar Scheveningen gebracht.
71. Jan Gottlieb, geb. 13 Januari 1916, overgebracht naar Scheveningen op 12 October 1944.
72. Hendrik Vennik, geb. 24-9-’93, op 5 Sept. vervoerd uit Vught naar Duitsland. 

Dit item was geplaatst door Muis.