MUIZENEST

Yayoi Kusama (Matsumoto, 22 maart 1929) is een Japanse beeldhouwster en installatiekunstenares. Ze studeerde vanaf 1948 aan de School voor Kunst en Kunstnijverheid in Kioto. Haar eerste werken, aquarellen en gouaches, werden in 1952 tentoongesteld in het stadhuis van Matsumoto. Dat leidde ertoe dat ze in 1955 werd gevraagd deel te nemen aan de 18th Biennial of the Brooklyn Museum in New York. Vanwege het succes daar emigreerde ze een jaar later naar de Verenigde Staten, waar ze zich eerst vestigde in Seattle maar vanaf 1957 in New York. Vanaf 1965 vestigde ze daar de aandacht op zichzelf door happenings in de buitenlucht, onder meer in Central Park en op de Brooklyn Bridge. De happenings, waarbij muren, vloeren, objecten, een paard naakte modellen en de kunstenares zelf werden beschilderd, werden steevast door de politie beëindigd. Het handelsmerk van Kusama was daarbij het gebruik van polkadots, waaraan ze haar hele leven gebruik van zou blijven maken. Over het gebruik van de polkadots schreef zij: “…a polka dot has the form of the sun, which is a symbol of the energy of the whole world and our living life, and also the form of the moon, which is calm. Round, soft, colorful, senseless and unknowing. Polka dots become movement… Polka dots are a way to infinity.” Daarna werden de happenings van Kusama ook in Europa uitgevoerd, onder anderen in Amsterdam in 1967. In de jaren 1965-1970 werkte ze in Nederland samen met galerie Orez, de omkering van ‘zero’, waar ze werd geïntroduceerd door Nul-kunstenaar Henk Peeters. Kusama kreeg met haar kunst zo aansluiting bij de Zero-beweging in de Europese kunst. In november 1967 organiseerde Kusama in galerie Orez een Naked Body Festival, die later werd voortgezet in het Stedelijk Museum Schiedam en daar uitliep op een rel. Nul-kunstenaar Jan Schoonhoven ging uit de kleren om zich geheel naakt door Kusama te laten beschilderen met kleurige polkadots. Na hem volgden vele andere mannen. De wethouder van Schiedam maakte aan het festival in het museum een vroegtijdig einde. Voor Jan Schoonhoven kreeg zijn deelname nog een staartje. Hij had zich die dag bij zijn werkgever (de PTT) ziek gemeld om aan de happening te kunnen meedoen. Toen de beelden van de geruchtmakende happening en zijn deelname daaraan naar buiten kwamen, had het tot gevolg dat hij een promotie binnen het bedrijf misliep.

In 1966 werd haar werk geweigerd voor de Biënnale van Venetië, maar door haar illegale aanwezigheid met de happening Narcissus Garden wist zij de aandacht definitief op zich te vestigen. Ze plaatste 1.500 plastic-metalen ballen op het gazon van het paviljoen en naast die ballen twee tuinborden, het ene met de tekst ‘Narcissus Garden, Kusama’ en op het andere ‘Your Narcissism for Sale’, terwijl ze ertussen stond, op blote voeten gedrapeerd in een gouden kimono. Als directe verwijzing naar het verhaal van Narcissus uit de Griekse mythologie bekritiseerde ze met de installatie het consumentisme in de kunstwereld. Ze wilde zo de ijdelheid en hypocrisie van de kunstwereld letterlijk aan de kaak stellen. Het was haar eerste succesvolle experiment met performancekunst en een indicatie van de radicale carrière die spoedig zou volgen. Sinds de eerste tentoonstelling is ‘Narcissus Garden’ (1966-2018) meerdere keren opnieuw gemaakt, waarbij elke nieuwe installatie steeds uitgebreider werd.

Yayoi Kusama keerde in 1973 definitief terug naar Japan. Ze had nooit een geheim gemaakt van de psychiatrische problemen waarmee ze kampte. Haar curator Mika Yoshitake heeft verklaard dat Kusama’s tentoongestelde werken bedoeld waren om de hele persoon onder te dompelen in haar opeenstapelingen, obsessies en herhalingen. Deze oneindige, repetitieve werken waren oorspronkelijk als een manier voor Kusama om haar opdringerige gedachten te elimineren. Het creëren van deze gevoelens bij het publiek was opzettelijk, omdat ze wilde dat anderen met haar sympathiseerden in haar moeilijke leven. Een ander beschreef dat Kusama het leven lang het gevoel had dat ze geen controle had, waardoor ze, bewust of onbewust, wilde bepalen hoe anderen tijd en ruimte waarnemen bij het betreden van haar exposities. Sinds haar terugkeer naar Japan verblijft ze vrijwillig in een psychiatrische instelling. In de directe omgeving heeft ze haar atelier. In 1993 werd nu eindelijk wel officieel uitgenodigd voor het Japanse paviljoen van de Biënnale van Venetië. De afgelopen jaren heeft ze diverse internationale onderscheidingen gehad voor haar werk en overal ter wereld grootste tentoonstellingen gehad.

.