MUIZENEST

Cornelis Johannes Kieviet (Hoofddorp, 3 maart 1858 – Wassenaar, 12 augustus 1931) was een Nederlandse onderwijzer en schrijver van jeugdboeken, die de naam C. Joh. Kieviet publiceerde. Iedereen die de naam hoort, denkt er ongetwijfeld direct achteraan: Dik Trom. Kieviet schreef echter in totaal zo’n vijftig boeken. Zijn vader was een timmerman/aannemer, die zich kort na de drooglegging van de Haarlemmermeer in Hoofddorp vestigde en de eerste boerderijen en huizen in de nieuwe polder bouwde. Johan was de tiende van elf kinderen. Toen hij zestien jaar oud was, ging hij als kwekeling naar Delft. In 1877 keerde hij terug naar Hoofddorp en werd hulponderwijzer aan de openbare lagere school no. 3 in Vijfhuizen. In 1879, op zijn eenentwintigste, kreeg hij een aanstelling als onderwijzer in Lisse. Hier ontmoette hij Gezina Veldhuyzen van Zanten, zijn toekomstige vrouw. Ze verhuisden naar Den Haag waar hij een nieuwe betrekking als onderwijzer aanvaardde. Na de hoofdakte te hebben behaald, werd hij in 1883 benoemd tot hoofd van de openbare lagere school in Etersheim, een klein dorp aan het IJsselmeer in de buurt van Hoorn. Hier zou hij ruim twintig jaar blijven. Geholpen door één juf onderwees hij de verschillende klassen. Omdat er volgens Kieviet in zijn tijd uitsluitend brave kinderboeken bestonden, volgepropt met grote-mensengedachten, besloot hij zelf andere kinderboeken te gaan schrijven. Elke avond schreef hij tien velletjes in een schoolschrift. Deze las hij voor aan zijn vrouw. Vervolgens liet hij ze, vaak al de volgende dag, door de oudere leerlingen voorlezen aan de jongere. Hij lette goed op hoe deze op de verhalen reageerden. Zo bleek vanzelf of het nodig was nog iets aan de tekst te veranderen.

Zijn eerste boek De twee neven verscheen in 1890, een jaar later verscheen bij uitgeverij Kluitman Uit het leven van Dik Trom. Wegens het ondeugende karakter van hoofdpersoon had het Kieviet moeite gekost een uitgever te vinden. Pas na acht jaar was het uitverkocht. Aan de tweede druk werden tekeningen van Johan Braakensiek toegevoegd en nu liep de verkoop veel beter. Na de periode in Etersheim was Kieviet vanaf 1903 veertien jaar lang hoofd van de openbare lagere school in Zaandam. Hier schreef hij een vervolgdeel, ditmaal over Diks zoon Jan, dat in 1907 verscheen onder de titel De zoon van Dik Trom. Later schreef hij Toen Dik Trom een jongen was (1912). Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het boek De zoon van Dik Trom uit 1907 door de Duitsers op de zwarte lijst gezet, omdat er een passage in voorkomt, waarin de jongens tijdens het spel uitroepen: ‘Weg met de moffen, leve het huis van Oranje!.

In 1922 ging Johan Kieviet vanwege zijn gezondheid vervroegd met pensioen. Hij verhuisde naar Wassenaar, waar de nog drie delen van de Dik Trom-serie schreef. Een van die boeken, Dirk Trom en zijn dorpsgenoten, werd in 1947 verfilmd (zie onder); in 1973 verscheen een remake. Ook andere verhalen van Dik Trom zijn verfilmd en via YouTube beschikbaar. Hoofddorp (het eerdere Kruisdorp) is duidelijk te herkennen als plaats van handeling in de Dik Trom-boeken. De meeste personages (en waarschijnlijk allen) zijn gebaseerd op de feitelijke dorpelingen van jaren 1870-1889. Net als de schrijver Johan Kieviet woont Dik Trom in Hoofddorp in de Haarlemmermeer. Kieviet werd in 1858 in Hoofddorp geboren, zijn vader was timmerman en vestigde zich kort na de drooglegging in Hoofddorp. Alle verhalen van Dik Trom spelen zich af in Hoofddorp en het staat vast dat de herinneringen van Kieviet de basis waren voor deze kinderboeken: Dik Trom zat op dezelfde school als Kievit, woonde aan de Hoofdvaart net als Kieviet en had net als de schrijver een vader die timmerman was

Behalve de zes aan zijn held Dik Trom gewijde verhalen schreef Kieviet nog tal van andere jeugdromans, vaak ook in een samenhangende reeks, zoals De club “Van zessen klaar”, Wilde Bob, De club op reis en De club in Valkenburg (1898-1915). Hij bleef toch altijd bekend als schrijver van kinderboeken; zijn twee detectiveromans voor volwassenen uit latere jaren schreven amper positieve respons. Het voormalige dorpsschooltje van Etersheim is met de onderwijzerswoning in november 2011 aangekocht door Stadsherstel Amsterdam en herbergt sinds maart 2013 het kinderboekenmuseum Het schooltje van Dik Trom gevestigd. In 1973 werd in Hoofddorp een bronzen beeld van Dik Trom onthuld in Hoofddorp, met de voor Dik trom karakteristieke houding: achterstevoren op een ezel. Het beeld van Nico Onkenhout staat er nog steeds. Het stond aanvankelijk prominent op het Marktplein, maar omdat het Marktplein een parkeerplaats is geworden, staat het beeld er nu wat verloren bij.