ALFRED BASTIEN (1)

Alfred Théodore Joseph Bastien (Elsene, 16 september 1873 – Ukkel, 7 januari 1955) was een post-impressionistische schilder van landschappen, portretten en stillevens. Zijn bekendste werk is het panoramisch schilderij “‘Het Panorama van de IJzer”. Als zevenjarig kind geraakte hij onder de indruk van de panoramische schilderijen in de Rotonde Castellani (Charles Castellani 1838-1913) te Brussel, gebouwd in 1880 ter viering van het vijftigjarig bestaan van België. Hij zei toen tegen zijn moeder “Tu verras maman, quand je serai grand, j’en ferai un pour toi” (Je zal zien, moeder, als ik groot ben, zal ik er een maken voor jou).

Hij werd in 1882 student aan de Academie van Gent onder leiding van de dierenschilder Jean Delvin en in 1891 aan de Academie van Brussel onder Jan Frans Portaels. Hij vervolgde zijn studies aan de “École nationale supérieure des beaux-arts” in Parijs, waar hij kennis maakte met de schilderijen van Gustave Courbet en Eugène Delacroix, maar ook met de nieuwe kunststroming met werken van de impressionisten. Net als zij, richtte hij zich op lichteffecten en ontwikkelde hij een zacht luminisme in zijn aquarellen van landschappen, stillevens en portretten. Hij werd bevriend met de beeldhouwer Jef Lambeaux en zij woonden zelfs een tijdje samen. Bastien stond ook model voor het standbeeld ter ere van bouwmeester Pieter Appelmans (nabij de kathedraal van Antwerpen), onthuld in 1935. In 1893 werd Bastien stichtend lid van de Brusselse kunstenaarskring Le Sillon. Hij was er gekend als een reactionair die zich weigerde te schikken naar elk -isme. Voor hem was uitsluitend het vakmanschap en het schilderen van belang.

In 1897 werd hij, met zijn schilderij “Symbole de l’humanité chrétienne”, laureaat van de Godecharleprijs, een Belgische prijs (12.000 frank) voor kunstenaars jonger dan 30 jaar. Bastien reisde daarna naar verschillende Europese landen en in 1897 naar Noord Afrika. Hij bracht uit Marokko en Algerije veel schetsen mee, die hij later uitwerkte tot schilderijen en tentoonstelde in de “Cercle artistique et littéraire”. In 1898 kwam het ‘molenhuis’ bij de priorij Rood-Klooster in Oudergem in de handen van de familie Bastien. Eerst bewoond door zijn zuster Henriette, vestigde de kunstenaar er zich daarna zelf . Dit huis werd daarna ‘het huis van Bastien’ genoemd. Bastien maakte deel uit van de informele groep uit de derde groep van de School van Tervuren met onder andere Frans Smeers, Demalander, Albert Pinot en Amédée Degreef. Van 1905 tot 1908 vertoefde hij in het Midden-Oosten. Hieruit vloeiden een aantal oriëntalistische schilderijen voort.

Hij huwde in 1900 met Georgette Leblanc, een operazangeres, die later optrad in de Muntschouwburg van Brussel (niet te verwarren met de Franse operazangeres Georgette Leblanc). Dit huwelijk was van korte duur, want, na zijn terugkeer van het front in 1918, keerde hij niet meer terug naar haar. Hij scheidde van haar in 1926.

In 1911, op verzoek van koning Albert I van België, gaf de Belgische regering Bastien, Paul Mathieu, Armand Apol en Philippe Swyncop de opdracht tot het schilderen van een Panorama van Belgisch Congo voor de Wereldtentoonstelling van 1913 in Gent. Het materiaal en de voorbereiding en de bespanning van de doekramen werd verzorgd door het Etablissements Mommen. Dit panoramisch schilderij moest de lof bezingen van het Belgisch koloniaal werk. Hiervoor reisde Bastien naar Belgisch Congo om de voorbereidende schetsen te maken. Na de Wereldtentoonstelling verdween dit schilderij in de kelders van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren. Gedurende de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers vernietigingen aangebracht aan dit schilderij. Nu is het in bewaring gegeven aan het Koninklijk Legermuseum in Brussel. In 1913 maakte hij een grote reis doorheen Azië naar Indië, Japan, China en eilanden in zuidelijke Stille Oceaan.

Enkele vroege werken van Bastien in het Midden-Oosten