MUIZENEST

Ook in het zevende deel blijven we nog even in de het verhaal van Judith en Holofernes uit het deuterocanonieke/apocriefe boek Judith. Dat Bijbelse verhaal is in het eerste deel van de serie uiteengezet. Het populaire thema werd door Italiaanse schilders als Donatello, Michelangelo, Botticelli en Caravaggio (tweede deel) geschilderd, maar in de Nederlanden maakte Rembrandt er een lang onbegrepen versie van (vierde deel). In de loop der eeuwen maakte vele andere kunstenaars er hun interpretatie van, tot op de huidige dag (derde deel). In het vijfde deel is teruggegrepen op het relatief onbekende verhaal van Jalila’s moord op de Jemenitische tiran Tubba, een episode uit het Arabische volksepos van al-Zir. Het kan goed de inspiratie zijn geweest voor de latere onbekende Aramese mythe en het bekende Bijbelse verhaal Judith en Holofernes. Tot slot is in het zesde deel beschreven op welke fantastische manier de manier de Oostenrijkse schilder Gustav Klimt de gruweldaad twee maal schilderde, bijna onherkenbaar voor de oppervlakkige kijker.

Aanzienlijk minder onherkenbaar deed dat de Middeleeuwse schilder Lucas Cranach de Oude (Kronach, 1472 – Weimar, 16 oktober 1553), die we eerder hebben gezien in zijn versie van de Drie Gratiën. Cranach heeft veel portretten, religieuze en mythologische werken geschilderd. Niet verwonderlijk we bij hem de Drie Gratiën en Judith en Holofernes tegenkomen. In 1505 werd hij in Wittenberg de hofschilder van Friedrich de Wijze van Saksen. Cranach maakte de rest van zijn leven schilderijen, muurschilderingen en decoraties voor verschillende hertogelijke residenties in Wittenberg. Die muurschilderingen bestaan helaas niet meer. Vanwege de kwaliteit van zijn werk én omdat hij hofschilder was, was zijn werk erg geliefd. Hij had dan ook in Wittenberg een atelier waarin hij veel medewerkers had, waaronder enkele zoons. Het atelier had een grote productie aan schilderijen, houtsneden en kopergravures, maar ook ontwerpen voor gebruiksvoorwerpen. Per 6 december 1520 mocht hij zich apotheker noemen en was hij in die tijd de enige apotheker in de stad. Hij dreef handel in waardevolle goederen zoals kruiden, suiker, zoetwaren, wijn en gekleurde bijenwas. Daarnaast had hij een drukkerij en een papierhandel. Het atelier van Cranach schilderde minimaal twaalf versies van Judith en Holofernes, telkens met net een iets andere aankleding en achtergrond. Wat wel een constante factor was het contrast tussen de gruwelijkheid van het afgehakte hoofd van Holofernes en de verstilde schoonheid van Judith, die trots lijkt te poseren voor dat hoofd dat achteloos op de tafel is weggelegd. Met één afwijkend schilderij, waar ook Judith’s hulp opstaat om het hoofd in een jute zak te stoppen.